ქსენონი
From Wikipedia, the free encyclopedia
ქსენონი[1][2] (ლათ. Xenonum < ბერძ. ξένος [Xenon] — „სხვისი“; ქიმიური სიმბოლო — ) — ელემენტთა პერიოდული სისტემის მეხუთე პერიოდის, მეთვრამეტე ჯგუფის (ძველი კლასიფიკაციით — მერვე ჯგუფის მთავარი ქვეჯგუფის, VIIIა) ქიმიური ელემენტი. მისი ატომური ნომერია 54, ატომური მასა — 131.29, tდნ — (−111.75) °C, tდუღ — (−108.099) °C, სიმკვრივე — 5.894 გ/ლ. ქსენონი ერთატომიანი უფერული და უსუნო აირია. მიეკუთვნება ინერტულ აირებს. გვხვდება ძირითადად ატმოსფეროში. ბუნებრივი ქსენონი შედგება 9 იზოტოპისაგან: შვიდი (, , , , , და ) სტაბილური და ორი ( და ) სუსტად რადიოაქტიული. 1898 წელს აღმოაჩინეს ინგლისელმა მკვლევარებმა უ. რამზაიმ და მ. ტრევერზმა. ქსენონი ერთობ იშვიათი ელემენტია. ნორმალურ პირობებში 1000 მ3 ჰაერი შეიცავს დაახლოებით 87 სმ3 ქსენონს. შესწავლილია ქსენონის ნაერთები ფთორთან: , , , ; ცნობილია სხვა ნაერთებიც , , და სხვა.
ქსენონი |
54Xe |
131.29 |
4d10 5s2 5p6 |
ზოგადი თვისებები | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
მარტივი ნივთიერების ვიზუალური აღწერა | ერთატომიანი უფერული და უსუნო აირი | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
სტანდ. ატომური წონა Ar°(Xe) |
131.293±0.006 131.29±0.01 (დამრგვალებული) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ქსენონი პერიოდულ სისტემაში | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ატომური ნომერი (Z) | 54 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ჯგუფი | 18 ჯგუფი (ინერტული აირები) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
პერიოდი | 5 პერიოდი | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ბლოკი | p-ბლოკი | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ელექტრონული კონფიგურაცია | [Kr] 4d10 5s2 5p6 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ელექტრონი გარსზე | 2, 8, 18, 18, 8 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ელემენტის ატომის სქემა | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ფიზიკური თვისებები | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
აგრეგეგატული მდგომ. ნსპ-ში | აირი | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
დნობის ტემპერატურა |
−111.75 °C (161.40 K, −169.15 °F) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
დუღილის ტემპერატურა |
−108.099 °C (165.051 K, −162.578 °F) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
სიმკვრივე (ნსპ) | 5.894 გ/ლ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
სიმკვრივე (დ.წ.) | 2.942 გ/სმ3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
სამმაგი წერტილი | 161.405 K, 81.77 კპა | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
კრიტიკული წერტილი | 289.733 K, 5.842 მპა | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
დნობის კუთ. სითბო | 2.27 კჯ/მოლი | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
აორთქ. კუთ. სითბო | 12.64 კჯ/მოლი | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
მოლური თბოტევადობა | 21.01 ჯ/(მოლი·K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ნაჯერი ორთქლის წნევა
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ატომის თვისებები | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ჟანგვის ხარისხი | 0, +2, +4, +6, +8 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ელექტროდული პოტენციალი |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ელექტროუარყოფითობა | პოლინგის სკალა: 2.60 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
იონიზაციის ენერგია |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ატომის რადიუსი | ემპირიული: 108 პმ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
კოვალენტური რადიუსი (rcov) | 140±9 პმ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
იონური რადიუსი (rion) |
190 პმ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ვან-დერ-ვალსის რადიუსი | 216 პმ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ქსენონის სპექტრალური ზოლები | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
სხვა თვისებები | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ბუნებაში გვხვდება | პირველადი ნუკლიდების სახით | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
მესრის სტრუქტურა | კუბური წახნაგცენტრირებული | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
მესრის პერიოდი | 6.200 Å | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ბგერის სიჩქარე | 178 მ/წმ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
თერმული გაფართოება | 6997565000000000000♠5.65×10−3 µმ/(მ·K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
მაგნეტიზმი | დიამაგნეტიკი | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
მაგნიტური ამთვისებლობა | 3004561000000000000♠−43.9×10−6 სმ3/მოლ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
CAS ნომერი | 7440-63-3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ისტორია | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
აღმომჩენია | უილიამ რამზაიმ და მორის ტრევერზი (1898) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ქსენონის მთავარი იზოტოპები | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• |