იოდი[1][2] (ლათ. Iodum < ძვ. ბერძნ. ἰώδης — „იისფერი“; ქიმიური სიმბოლო — ) — ელემენტთა პერიოდული სისტემის მეხუთე პერიოდის, მეჩვიდმეტე ჯგუფის (ძველი კლასიფიკაციით — მეშვიდე ჯგუფის მთავარი ქვეჯგუფის, VIIა) ქიმიური ელემენტი. მისი ატომური ნომერია 53, ატომური მასა — 126.90, tდნ — 113.7 °C, tდუღ — 184.3 °C, სიმკვრივე — 4.933 გ/სმ3. მოშავო-მორუხო ფერის ლითონური ბზინვარების კრისტალები. ქიმიურად აქტიური არალითონი, მიეკუთვნება ჰალოგენების ჯგუფს. ბუნებრივი იოდი შედგება ერთი სტაბილური იზოტოპისაგან. 1811 წელს იოდი აღმოაჩნა ფრანგმა ქიმიკოსმა ბ. კურტუამ.
იოდი |
53I |
126.90 |
4d10 5s2 5p5 |
სწრაფი ფაქტები ზოგადი თვისებები, მარტივი ნივთიერების ვიზუალური აღწერა ...
იოდი, 53I
|
ზოგადი თვისებები |
---|
მარტივი ნივთიერების ვიზუალური აღწერა |
მოშავო-მორუხო ფერის ლითონური ბზინვარების კრისტალები |
---|
სტანდ. ატომური წონა Ar°(I) |
126.90447±0.00003 126.90±0.01 (დამრგვალებული) |
---|
იოდი პერიოდულ სისტემაში |
---|
|
ატომური ნომერი (Z) |
53 |
---|
ჯგუფი |
17 ჯგუფი (ჰალოგენები) |
---|
პერიოდი |
5 პერიოდი |
---|
ბლოკი |
p-ბლოკი |
---|
ელექტრონული კონფიგურაცია |
[Kr] 4d10 5s2 5p5 |
---|
ელექტრონი გარსზე |
2, 8, 18, 18, 7 |
---|
ელემენტის ატომის სქემა
|
ფიზიკური თვისებები |
---|
აგრეგეგატული მდგომ. ნსპ-ში |
მყარი სხეული |
---|
დნობის ტემპერატურა |
113.7 °C (386.85 K, 236.66 °F) |
---|
დუღილის ტემპერატურა |
184.3 °C (457.4 K, 363.7 °F) |
---|
სიმკვრივე (ო.ტ.) |
4.933 გ/სმ3 |
---|
სამმაგი წერტილი |
386.65 K, 12.1 კპა |
---|
კრიტიკული წერტილი |
819 K, 11.7 მპა |
---|
დნობის კუთ. სითბო |
15.52 კჯ/მოლი |
---|
აორთქ. კუთ. სითბო |
41.57 კჯ/მოლი |
---|
მოლური თბოტევადობა |
54.44 ჯ/(მოლი·K) |
---|
ნაჯერი ორთქლის წნევა
P (პა) |
1 |
10 |
100 |
1 k |
10 k |
100 k |
T (K)-ზე |
260 |
282 |
309 |
342 |
381 |
457 |
|
ატომის თვისებები |
---|
ჟანგვის ხარისხი |
−1, +1, +2, +3, +4, +5, +6, +7 |
---|
ელექტროდული პოტენციალი |
|
---|
ელექტროუარყოფითობა |
პოლინგის სკალა: 2.66 |
---|
იონიზაციის ენერგია |
- 1: 1008.4 კჯ/მოლ
- 2: 1845.9 კჯ/მოლ
- 3: 3180 კჯ/მოლ
-
|
---|
ატომის რადიუსი |
ემპირიული: 140 პმ |
---|
კოვალენტური რადიუსი (rcov) |
139±3 პმ |
---|
ვან-დერ-ვალსის რადიუსი |
198 პმ |
---|
იოდის სპექტრალური ზოლები |
სხვა თვისებები |
---|
ბუნებაში გვხვდება |
პირველადი ნუკლიდების სახით |
---|
მესრის სტრუქტურა |
ორთორომბული ბაზოცენტრირებული |
---|
თბოგამტარობა |
0.449 ვტ/(მ·K) |
---|
კუთრი წინაღობა |
0.013 ნომ·მ (0 °C) |
---|
მაგნეტიზმი |
პარამაგნეტიკი |
---|
მაგნიტური ამთვისებლობა |
3004113000000000000♠−88.7×10−6 სმ3/მოლ |
---|
დრეკადობის მოდული |
7.7 გპა |
---|
CAS ნომერი |
7553-56-2 |
---|
ისტორია |
---|
აღმომჩენი და პირველი მიმღებია |
ბერნარ კურტუა (1811) |
---|
იოდის მთავარი იზოტოპები |
---|
იზოტოპი |
გავრცელებადობა |
ნახევ. დაშლა (t1/2) |
რადიო. დაშლა |
პროდუქტი |
123I |
სინთ |
7001130000000000000♠13 სთ |
ε, γ |
123Te |
124I |
სინთ |
7000417600000000000♠4.176 დღ-ღ |
ε |
124Te |
125I |
სინთ |
7001594000000000000♠59.40 დღ-ღ |
ε |
125Te |
127I |
100% |
სტაბილური |
129I |
კვალი |
7007157000000000000♠1.57×107 წ |
β− |
129Xe |
131I |
სინთ |
7000802070000000000♠8.02070 დღ-ღ |
β−, γ |
131Xe |
135I |
სინთ |
7000657000000000000♠6.57 სთ |
β− |
135Xe |
|
• |
დახურვა