სილიციუმი [1] [2] (ლათ. Silicium ; ქიმიური სიმბოლო —
Si
{\displaystyle {\ce {Si}}}
), კაჟი — ელემენტთა პერიოდული სისტემის მესამე პერიოდის , მეთოთხმეტე ჯგუფის (მოძველებული კლასიფიკაციით — მეოთხე ჯგუფის მთავარი ქვეჯგუფის, IVა) ქიმიური ელემენტი . ატომური ნომერია — 14, ატომური მასა — 28.085. იგი ტეტრავალენტური მეტალოიდია და გაცილებით ნაკლებად რეაქტიულია, ვიდრე მისი ქიმიური ანალოგი – ნახშირბადი .
სილიციუმი
14 Si
28.085
3s2 3p2
სწრაფი ფაქტები ზოგადი თვისებები, სტანდ. ატომური წონა Ar°(Si) ...
სილიციუმი, 14 Si
ზოგადი თვისებები სტანდ. ატომური წონა A r °(Si)
[28.084, 28.086] 28.085±0.001 (დამრგვალებული) სილიციუმი პერიოდულ სისტემაში
ატომური ნომერი (Z )
14 ჯგუფი
14 პერიოდი
3 პერიოდი ბლოკი
p-ბლოკი ელექტრონული კონფიგურაცია
[Ne] 3s2 3p2 ელექტრონი გარსზე
2, 8, 4
ელემენტის ატომის სქემა ფიზიკური თვისებები აგრეგეგატული მდგომ. ნსპ -ში
მყარი სხეული დნობის ტემპერატურა
1414 °C (1687 K , 2577 °F ) დუღილის ტემპერატურა
3265 °C (3538 K , 5909 °F ) სიმკვრივე (ო.ტ. )
2.3290 გ/სმ3 სიმკვრივე (ლ.წ. )
2.57 გ/სმ3 დნობის კუთ. სითბო
50.21 კჯ/მოლი აორთქ. კუთ. სითბო
383 კჯ/მოლი მოლური თბოტევადობა
19.789 ჯ/(მოლი·K)
ნაჯერი ორთქლის წნევა
P (პა)
1
10
100
1 k
10 k
100 k
T (K)-ზე
1908
2102
2339
2636
3021
3537
ატომის თვისებები ჟანგვის ხარისხი
−4 , −3, −2, −1, 0, +1, +2, +3, +4 ელექტროდული პოტენციალი
ელექტრო უარყოფითობა
პოლინგის სკალა: 1.90 იონიზაციის ენერგია
1: 786.5 კჯ/მოლ 2: 1577.1 კჯ/მოლ 3: 3231.6 კჯ/მოლ ატომის რადიუსი
ემპირიული: 111 პმ კოვალენტური რადიუსი (r cov )
111 პმ ვან-დერ-ვალსის რადიუსი
210 პმ
სილიციუმის სპექტრალური ზოლები სხვა თვისებები მესრის სტრუქტურა
აჟურული ბგერის სიჩქარე
8433 m/s (ო. ტ. ) თერმული გაფართოება
2.6 µმ/(მ·K) (25 °C ) თბოგამტარობა
149 ვტ /(მ ·K ) მაგნეტიზმი
დიამაგნეტიკი მაგნიტური ამთვისებლობა
−3.9·10−6 სმ3 /მოლ იუნგას მოდული
130–188 გპა წანაცვლების მოდული
51–80 გპა დრეკადობის მოდული
97.6 გპა პუასონის კოეფიციენტი
0.064–0.28 მოოსის მეთოდი
6.5 ვიკერსის მეთოდი
160–350 მპა ბრინელის მეთოდი
160–550 მპა CAS ნომერი
7440-21-3 ისტორია აღმომჩენია
Jöns Jacob Berzelius (1823) სილიციუმის მთავარი იზოტოპები
იზო ტოპი
გავრცე ლება დობა
ნახევ. დაშლა (t 1/2 )
რადიო. დაშლა
პრო დუქტი
28 Si
92.2%
სტაბილური
29 Si
4.7%
სტაბილური
30 Si
3.1%
სტაბილური
31 Si
trace
7003943200000000000♠ 2.62 h
β−
31 P
32 Si
trace
7009482831280000000♠ 153 y
β−
32 P
•
დახურვა
სილიციუმი მერვე ყველაზე გავრცელებული ელემენტია სამყაროში, მაგრამ იშვიათად გვხვდება თავისუფალის სახით – უფრო ხშირია მისი ნაერთები სილიციუმის დიოქსიდის ან სილიკატების სახით ქვიშებში, კვარცებში, კვარციტებში და კაჟებში. დედამიწის ქერქში სილიციუმი მეორე ყველაზე ფართოდ გავრცელებული ელემენტია ჟანგბადის შემდეგ და შეადგენს დედამიწის ქერქის 27.7%-ს მასის მიხედვით.[3]
სილიციუმის პირველი იდენტიფიცირება, როგორც კაჟის (ლათინურად "silex") კომპონენტის, მოახდინა ანტუან ლავუაზიემ 1787 წელს.
სილიციუმს მრავალი სახის სამრეწველო გამოყენება აქვს. ის ნახევარგამტარული ინტეგრალური სქემებისა და მიკროჩიპების ძირითადი შემადგენელი მასალაა.