సమేరియం
From Wikipedia, the free encyclopedia
సమేరియం (Sm) పరమాణు సంఖ్య 62 కలిగిన రసాయన మూలకం. ఇది గాలిలో నెమ్మదిగా ఆక్సీకరణం చెందే, మధ్యస్త గట్టిదనం కలిగిన, వెండి రంగు లోహం. లాంథనైడ్ శ్రేణిలో సభ్యుడు కావడం వల్ల, సమేరియం సాధారణంగా ఆక్సీకరణ స్థితి +3ని కలిగి ఉంటుంది. మోనాక్సైడ్ SmO, మోనోచాల్కోజెనిడ్స్ SmS, SmSe, SmTe లు సమేరియం(II) అయోడైడ్ సమేరియం (II) వంటి సమేరియం సమ్మేళనాలు ప్రసిద్ధి చెందాయి. ఈ చివరి సమ్మేళనం రసాయన సంశ్లేషణలో సాధారణంగా వాడే రిడక్షన్ ఏజెంటు. సమేరియంకు జీవుల్లో పాత్రేమీ లేదు. ఇది కొంచెం విషపూరితమైనది.
సమేరియం | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Pronunciation | /səˈmɛəriəm/ | ||||||||||||||
Appearance | silvery white | ||||||||||||||
Standard atomic weight Ar°(Sm) | |||||||||||||||
సమేరియం in the periodic table | |||||||||||||||
Group | మూస:Infobox element/symbol-to-group/format | ||||||||||||||
Period | period 6 | ||||||||||||||
Block | f-block | ||||||||||||||
Electron configuration | [Xe] 4f6 6s2 | ||||||||||||||
Electrons per shell | 2, 8, 18, 24, 8, 2 | ||||||||||||||
Physical properties | |||||||||||||||
Phase at STP | solid | ||||||||||||||
Melting point | 1345 K (1072 °C, 1962 °F) | ||||||||||||||
Boiling point | 2067 K (1794 °C, 3261 °F) | ||||||||||||||
Density (near r.t.) | 7.52 g/cm3 | ||||||||||||||
when liquid (at m.p.) | 7.16 g/cm3 | ||||||||||||||
Heat of fusion | 8.62 kJ/mol | ||||||||||||||
Heat of vaporization | 165 kJ/mol | ||||||||||||||
Molar heat capacity | 29.54 J/(mol·K) | ||||||||||||||
Vapor pressure
| |||||||||||||||
Atomic properties | |||||||||||||||
Oxidation states | 0,[3] +1,[4] +2, +3 (a mildly basic oxide) | ||||||||||||||
Electronegativity | Pauling scale: 1.17 | ||||||||||||||
Atomic radius | empirical: 180 pm | ||||||||||||||
Covalent radius | 198±8 pm | ||||||||||||||
Spectral lines of సమేరియం | |||||||||||||||
Other properties | |||||||||||||||
Natural occurrence | primordial | ||||||||||||||
Crystal structure | rhombohedral | ||||||||||||||
Speed of sound thin rod | 2130 m/s (at 20 °C) | ||||||||||||||
Thermal expansion | (r.t.) (α, poly) 12.7 µm/(m⋅K) | ||||||||||||||
Thermal conductivity | 13.3 W/(m⋅K) | ||||||||||||||
Electrical resistivity | (r.t.) (α, poly) 0.940 µ Ω⋅m | ||||||||||||||
Magnetic ordering | paramagnetic[5] | ||||||||||||||
Young's modulus | (α form) 49.7 GPa | ||||||||||||||
Shear modulus | (α form) 19.5 GPa | ||||||||||||||
Bulk modulus | (α form) 37.8 GPa | ||||||||||||||
Poisson ratio | (α form) 0.274 | ||||||||||||||
Vickers hardness | 412 MPa | ||||||||||||||
Brinell hardness | 441 MPa | ||||||||||||||
CAS Number | 7440-19-9 | ||||||||||||||
History | |||||||||||||||
Discovery | లేకాక్ డి బోయిబాడ్రన్ (1879) | ||||||||||||||
First isolation | లేకాక్ డి బోయిబాడ్రన్ (1879) | ||||||||||||||
Isotopes of సమేరియం
| |||||||||||||||
Template:infobox సమేరియం isotopes does not exist | |||||||||||||||
Category: సమేరియం
|
సమేరియంను 1879లో ఫ్రెంచ్ రసాయన శాస్త్రవేత్త పాల్-ఎమిలే లెకోక్ డి బోయిస్బౌడ్రాన్ కనుగొన్నాడు. దాని ఖనిజం సమర్స్కైట్ పేరిట దానికి పేరుపెట్టారు. ఈ ఖనిజానికి పెట్టిన పేరు రష్యన్ గని అధికారి కల్నల్ వాసిలి సమర్స్కీ-బైఖోవెట్స్ నుండి వచ్చింది. తద్వారా పరోక్షంగా అయినప్పటికీ అతను, తన పేరు మీద ఓ రసాయన మూలకం ఉన్న మొదటి వ్యక్తి అయ్యాడు. అరుదైన-భూ మూలకం లాగా దీన్ని వర్గీకరించబడినప్పటికీ, సమేరియం భూమి పెంకులో 40వ అత్యంత సమృద్ధిగా ఉండే మూలకం. టిన్ వంటి లోహాల కంటే ఇది ఎక్కువ సమృద్ధిగా ఉంటుంది. సెరైట్, గాడోలినైట్, సమర్స్కైట్, మోనాజైట్, బాస్ట్నాసైట్ వంటి అనేక ఖనిజాలలో సమేరియం 2.8% వరకు ఉంటుంది. చివరి రెండూ ఈ మూలకానికి అత్యంత సాధారణ వాణిజ్య వనరులు. ఈ ఖనిజాలు ఎక్కువగా చైనా, యునైటెడ్ స్టేట్స్, బ్రెజిల్, భారతదేశం, శ్రీలంక, ఆస్ట్రేలియాల్లో కనిపిస్తాయి; సమేరియం మైనింగు, ఉత్పత్తిలో చైనా ప్రపంచంలో అగ్రగామి.
సమేరియంను వాణిజ్యపరంగా ప్రధానంగా సమేరియం-కోబాల్ట్ అయస్కాంతాలలో వాడతారు. ఇవి నియోడైమియమ్ అయస్కాంతాల తర్వాత శాశ్వత అయస్కాంతీకరణను కలిగి ఉండేది ఇదే. అయితే, వీటి అధిక క్యూరీ పాయింట్ కారణంగా సమేరియం సమ్మేళనాలు అయస్కాంత లక్షణాలను కోల్పోకుండా 700 °C (1,292 °F) కంటే ఎక్కువ ఉష్ణోగ్రతలను తట్టుకోగలవు. రేడియో ఐసోటోప్ సమేరియం-153 అనేది సమేరియం (<sup id="mwLg">153</sup>Sm) లెక్సిడ్రోనమ్ (క్వాడ్రామెట్) ఔషధం యొక్క క్రియాశీల భాగం, ఇది ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్, ప్రోస్టేట్ క్యాన్సర్, రొమ్ము క్యాన్సర్, ఆస్టియోసార్కోమాలో క్యాన్సర్ కణాలను చంపుతుంది. మరొక ఐసోటోప్, సమేరియం-149, ఒక బలమైన న్యూట్రాన్ శోషకం. దీన్ని అణు రియాక్టర్ల నియంత్రణ కడ్డీల్లో వాడతారు. ఇది రియాక్టర్ ఆపరేషన్ సమయంలో క్షయం ఉత్పత్తిగా కూడా ఏర్పడుతుంది. రియాక్టర్ రూపకల్పన, ఆపరేషన్లో పరిగణించబడే ముఖ్యమైన కారకాల్లో ఇది ఒకటి. సమేరియం యొక్క ఇతర ఉపయోగాలు రసాయన ప్రతిచర్యల ఉత్ప్రేరకము, రేడియోధార్మిక డేటింగ్. ఎక్స్-రే లేజర్లు.