లుటీషియం
From Wikipedia, the free encyclopedia
లుటీషియం రసాయన మూలకం. దీని సంకేతం Lu పరమాణు సంఖ్య 71. ఇది వెండి రంగులో గల తెల్లని మూలకం. ఇది పొడి గాలిలో తుప్పుపట్టదు కానీ తేమ గాలిలో తుప్పు పడుతుంది. ఈ మూలకం లాంథనైడ్ల శ్రేణిలో చివరి మూలకం. ఇది సాంప్రదాయకంగా రేర్ ఎర్త్ మెటల్స్ లో ఉన్నట్లు గుర్తిస్తారు. కొన్ని సార్లు ఇది ఆవర్తన పట్టికలో 6వ పీరియడ్ లోని పరివర్తన మూలకాలలో మొదటి మూలకంగా పరిగణిస్తారు. అయినప్పటికీ లాంథనం చాలా తరుచుగా పరివర్తన మూలకాల శ్రేణిలో మొదటి మూలకంగా గుర్తించబడుతుంది.[5]
లుటీషియం | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Pronunciation | /ljuːˈtiːʃiəm/ | ||||||||||||||
Appearance | silvery white | ||||||||||||||
Standard atomic weight Ar°(Lu) | |||||||||||||||
లుటీషియం in the periodic table | |||||||||||||||
Group | మూస:Infobox element/symbol-to-group/format | ||||||||||||||
Period | period 6 | ||||||||||||||
Block | d-block | ||||||||||||||
Electron configuration | [Xe] 4f14 5d1 6s2 | ||||||||||||||
Electrons per shell | 2, 8, 18, 32, 9, 2 | ||||||||||||||
Physical properties | |||||||||||||||
Phase at STP | solid | ||||||||||||||
Melting point | 1925 K (1652 °C, 3006 °F) | ||||||||||||||
Boiling point | 3675 K (3402 °C, 6156 °F) | ||||||||||||||
Density (near r.t.) | 9.841 g/cm3 | ||||||||||||||
when liquid (at m.p.) | 9.3 g/cm3 | ||||||||||||||
Heat of fusion | ca. 22 kJ/mol | ||||||||||||||
Heat of vaporization | 414 kJ/mol | ||||||||||||||
Molar heat capacity | 26.86 J/(mol·K) | ||||||||||||||
Vapor pressure
| |||||||||||||||
Atomic properties | |||||||||||||||
Oxidation states | 0,[3] +1, +2, +3 (a weakly basic oxide) | ||||||||||||||
Electronegativity | Pauling scale: 1.27 | ||||||||||||||
Atomic radius | empirical: 174 pm | ||||||||||||||
Covalent radius | 187±8 pm | ||||||||||||||
Spectral lines of లుటీషియం | |||||||||||||||
Other properties | |||||||||||||||
Natural occurrence | primordial | ||||||||||||||
Crystal structure | hexagonal close-packed (hcp) | ||||||||||||||
Thermal expansion | (r.t.) (poly) 9.9 µm/(m⋅K) | ||||||||||||||
Thermal conductivity | 16.4 W/(m⋅K) | ||||||||||||||
Electrical resistivity | (r.t.) (poly) 582 n Ω⋅m | ||||||||||||||
Magnetic ordering | paramagnetic[4] | ||||||||||||||
Young's modulus | 68.6 GPa | ||||||||||||||
Shear modulus | 27.2 GPa | ||||||||||||||
Bulk modulus | 47.6 GPa | ||||||||||||||
Poisson ratio | 0.261 | ||||||||||||||
Vickers hardness | 1160 MPa | ||||||||||||||
Brinell hardness | 893 MPa | ||||||||||||||
CAS Number | 7439-94-3 | ||||||||||||||
History | |||||||||||||||
Discovery | Georges Urbain and Carl Auer von Welsbach (1906) | ||||||||||||||
First isolation | Carl Auer von Welsbach (1906) | ||||||||||||||
Isotopes of లుటీషియం
| |||||||||||||||
Template:infobox లుటీషియం isotopes does not exist | |||||||||||||||
Category: లుటీషియం
|
లుటీషియం మూలకాన్ని 1907లో ఫ్రెంచ్ శాస్త్రవేత్త జార్జెస్ అర్బైన్, ఆస్ట్రేలియా ఖనిజ శాస్త్రవేత్త బేరన్ కార్ల్ ఆర్వాన్ వెల్ష్బాచ్, అమెరికన్ రసాయన శాస్త్రవేత్త చార్లెస్ జేమ్స్ లు స్పతంత్రంగా కనుగొన్నారు.[6]
ఈ పరిశోధకులందరూ లుటెటియం ను యిటెర్భియాతో కూడిన శుద్ధిచేయని ఖనిజంగా కనుగొన్నారు. అంతకు పూర్వం ఈ ఖనిజాన్ని యిటెర్బియా అని పిలిచేవారు.కొంత కాలం తరువాత ఈ మూలక ఆవిష్కరణ కొరకు ప్రాథాన్యతపై వివాదం జరిగింది. ఉర్బైన్, వెల్ష్బాచ్ లు ఒకరిపై ఒకరు ఆరోపించుకున్నారు. ఎవరికి వారు వారి ఆవిష్కరణలను ప్రచురించారు. కానీ మొదట ప్రచురించినందున ఉర్బెయిన్ కు ఈ ఆవిష్కరణకు గుర్తింపు లబించింది. అతను ఈ కొత్త మూలకానికి "లుటేసియం" అని ఎంచుకున్నాడు. 1949లో ఈ 71వ మూలకం స్పెల్లింగ్ మార్చి "లుటీషియం" గా మార్చారు. 1909లో చివరికి ఈ మూలకం ఆవిష్కరణను ఉర్బెయిన్ కు అధికారికంగా గుర్తించి అతను పెట్టిన పేరును అధికారికంగా స్వీకరించారు. ఏదైనేమైనప్పటికీ వెల్ష్బాచ్ ప్రతిపాదించిన 71వ మూలకం "కాసియోపియం" అనే పేరును 1950 ల వరకు జర్మనీ శాస్త్రవేత్తలు ఉపయోగించారు.
ఏది ఏమయినప్పటికీ, వెల్స్బాచ్ ప్రతిపాదించిన మూలకం 71 కు కాసియోపియం (లేదా తరువాత కాసియోపియం ) అనే పేరును 1950 ల వరకు చాలా మంది జర్మన్ శాస్త్రవేత్తలు ఉపయోగించారు.
లుటీషియం ముఖ్యంగా సమృద్ధిగా ఉండే మూలకం కాదు, అయినప్పటికీ ఇది భూపటలంలో లభిస్తున్న వెండి కంటే చాలా సాధారణంఆ లభిస్తుంది. దీనికి కొన్ని నిర్దిష్ట ఉపయోగాలు ఉన్నాయి. లుటీషియం -176 సాపేక్షంగా సమృద్ధిగా (2.5%) రేడియోధార్మిక ఐసోటోప్, ఇది దాదాపు 38 బిలియన్ సంవత్సరాల అర్థ జీవితకాలం కలిగి ఉంటుంది. ఈ ఐసోటోపును ఖనిజాలు, ఉల్కల వయస్సును నిర్ణయించడానికి ఉపయోగిస్తారు. లుటిషియం సాధారణంగా మూలకం యిట్రియం [7] తో కలసి లభిస్తుంది. కొన్నిసార్లు దీనిని లోహ మిశ్రమ లోహాలలో, వివిధ రసాయన చర్యలలో ఉత్ప్రేరకంగా ఉపయోగిస్తారు . న్యూరోఎండోక్రిన్ కణితులపై రేడియోన్యూక్లైడ్ థెరపీకి ( న్యూక్లియర్ మెడిసిన్ చూడండి) 177 లు- డోటా- టేట్ ఉపయోగించబడుతుంది. 890–1300 MPa వద్ద, ఏ లాంథనైడ్ కంటే అత్యధిక బ్రినెల్ కాఠిన్యాన్ని లుటీషియం కలిగి ఉంది. [8]