Јупитер
From Wikipedia, the free encyclopedia
Јупитер — петтата планета од Сонцето и најголема во Сончевиот Систем.[9] Таа е гигант планета со маса една илјадитина од Сонцето, и 2.5 пати потешка од останатите планети во сончевиот Систем заедно. Јупитер и Сатурн се гасовити џинови; другите две џиновски планети, Уран и Нептун, се ледени џинови. Јупитер им бил познат на астрономите уште од антиката.[10] Именувана е по Римскиот бог Јупитер.[11] Гледано од Земјата, Јупитер достигнува величина од -2,94, доволно светла за нејзината рефлексија да фрла сенка,[12] правејќи го во просек третиот најсветол природен објект на ноќното небо по Месечината и Венера.
- За богот Јупитер, видете Јупитер (бог). За други употреби на терминот Јупитер, Јупитер (други значења).
This image was enhanced by the U.S. Geological Survey to bring out detail. It is based on a 1979 image from the Voyager 1 spacecraft. | |||||||||||||||||||||||
Ознаки | |||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Орбитални особености[1][2] | |||||||||||||||||||||||
Епоха J2000 | |||||||||||||||||||||||
Афел | 816520800 km (AU) | ||||||||||||||||||||||
Перихел | 740573600 km (AU) | ||||||||||||||||||||||
778547200 km (AU) | |||||||||||||||||||||||
Занесеност | 0.048775 | ||||||||||||||||||||||
4331.572 денови 11.85920 yr | |||||||||||||||||||||||
398,88 денови[3] | |||||||||||||||||||||||
Просечна орбитална брзина | 13.07 км/s[3] | ||||||||||||||||||||||
18.818° | |||||||||||||||||||||||
Наклон | 1.305° 6.09° од сончевиот екватор | ||||||||||||||||||||||
100.492° | |||||||||||||||||||||||
275.066° | |||||||||||||||||||||||
Познати сателити | 63 | ||||||||||||||||||||||
Физички особености | |||||||||||||||||||||||
Екваторски полупречник | 71,492 ± 4 км[4][5] 11.209 Earths | ||||||||||||||||||||||
Поларен полупречник | 66,854 ± 10 км[4][5] 10.517 Earths | ||||||||||||||||||||||
Сплеснатост | 0.06487 ± 0.00015 | ||||||||||||||||||||||
6.21796×1010 км2[5][6] 121.9 Earths | |||||||||||||||||||||||
Зафатнина | 1.43128×1015 км2[3][5] 1321.3 Earths | ||||||||||||||||||||||
Маса | 1.8986×1027 кг[3] 317.8 Earths | ||||||||||||||||||||||
Средна густина | 1.326 g/cm³[3][5] | ||||||||||||||||||||||
24.79 m/s²[3][5] 2.528 g | |||||||||||||||||||||||
59.5 км/s[3][5] | |||||||||||||||||||||||
Ѕвезден вртежен период | 9.925 h[7] | ||||||||||||||||||||||
Екваторска вртежна брзина | 12.6 км/s 45,300 км/ч | ||||||||||||||||||||||
3.13°[3] | |||||||||||||||||||||||
Северенополна ректасцензија | 268.057° 17 h 52 min 14 s[4] | ||||||||||||||||||||||
Северенополна деклинација | 64.496°[4] | ||||||||||||||||||||||
Албедо | 0.343 (бондово) 0.52 (геом.)[3] | ||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
-1.6 to -2.94[3] | |||||||||||||||||||||||
29.8" — 50.1"[3] | |||||||||||||||||||||||
Атмосфера[3] | |||||||||||||||||||||||
Површински притисок | 20–200 kPa[8] (cloud layer) | ||||||||||||||||||||||
Споредбена височина | 27 km | ||||||||||||||||||||||
Состав по зафатнина |
| ||||||||||||||||||||||
Јупитер првенствено е составен од водород со четвртина од неговата маса како хелиум, иако хелиумот е присутен само во десетина молекули. Исто така може да има карпести јадра на потешки елементи,[13] но како и другите џиновски планети, Јупитер нема добро дефинирана цврста површина. Поради неговата брза ротација, планетата има форма на сплеснат сфероид (има мала, но значајна испакнатина на Еквадорот). Надворешната атмосфера е видливо одвоена на неколку слоја со различни ширини, што резултира со турбуленции и бури по нивните меѓусебни граници. Значаен резултат е Големата црвена точка, огромна бура што е познато дека постоела уште од XVII век, кога за првпат била забележана со телескоп. Околината на Јупитер е слаб систем на планетарни прстени и моќна магнетосфера. Јупитер има 79 познати месечини,[14] вклучувајќи ги и четирите големи Галилејски месечини отриени од Галилео Галилеј во 1610. Ганимед, најголемата од нив, има пречник поголем од оној на планетата Меркур.
Јупитер била истражувана во неколку наврати од страна на роботски вселенски летала, особено во раните мисии на Пионер и Војаџер прелет , а подоца и од страна на „Галилеп“. Кон крајот на февруари 2007, Јупитер бил посетуван од истрагата на Нови Хоризонти, користејќи ја гравитацијата на Јупитер за да ја зголеми брзината и да ја свитка својата траекторија кон Плутон. Најновата истрага на планетата е Јунона, која влезе во орбитата на Јупитер на 4 јули 2016.[15][16] Идни цели за истражување на Јупитеровиот систем ги вклучуваат и веројатно со мраз покриен течен океан на нејзината месечина Европа.