Tétouan
belt fil-Marokk / From Wikipedia, the free encyclopedia
Tétouan (bl-Għarbi: تطوان, b'ittri Rumani: tiṭwān, bil-Berberu: ⵜⵉⵟⵟⴰⵡⴰⵏ, b'ittri Rumani: tiṭṭawan;[1] bl-Ispanjol: Tetuán), magħrufa wkoll bħala Tettawen, hija belt fit-Tramuntana tal-Marokk. Tinsab fil-Wied ta' Martil u hija wieħed miż-żewġ portijiet ewlenin tal-Marokk fil-Baħar Mediterran, ftit mili lejn in-Nofsinhar tal-Istrett ta' Ġibiltà, u madwar 60 kilometru (37 mil) Xlokk il-Lvant ta' Tangier. Fiċ-ċensiment Marokkin tal-2014, il-belt irreġistrat popolazzjoni ta' 380,787 abitant. Hija parti mid-diviżjoni amministrattiva ta' Tangier-Tétouan-Al Hoceima.
Tétouan | ||
---|---|---|
Marokk | ||
| ||
Amministrazzjoni | ||
Constitutional monarchy | Marokk | |
Region of Morocco | Tanġier-Tetouan-Al Hoceima | |
Province of Morocco | Provinċja ta' Tétouan | |
Isem uffiċjali |
تطوان Tétouan | |
Ismijiet oriġinali |
Tetwān تطوان ⵜⵉⵟⵟⴰⵡⵉⵏ | |
Kodiċi postali |
93000 | |
Ġeografija | ||
Koordinati | 35.57°N 5.37°W / 35.57; -5.37 | |
Għoli | 90 m | |
Demografija | ||
Popolazzjoni | 380,787 abitanti (2014) | |
Unitajiet domestiċi | 92,606 | |
Informazzjoni oħra | ||
Żona tal-Ħin | Ħin tal-Ewropa Ċentrali | |
bliet ġemellati | Santa Fe | |
tetouan.ma |
Il-belt għaddiet minn bosta ċikli ta' żvilupp tul iktar minn 2,000 sena. L-ewwel insedjamenti, skoperti ftit mili 'il barra mil-limiti tal-belt moderna, kienu tal-Berberi tal-Mawritanja u jmorru lura għas-seklu 3 Q.K. Seklu wara, il-Feniċi għamlu kummerċ hemmhekk u warajhom is-sit — issa magħruf bħala r-raħal antik ta' Tamuda — sar kolonja Rumana taħt l-Imperatur Awgustu.[2][3]
Lejn l-aħħar tas-seklu 13, il-Berberi Marinidi bnew kasbah u moskea fejn issa hemm il-belt antika jew iċ-ċentru storiku. Ftit wara, fl-1305, l-iskala tal-insedjament tkabbret mis-sultan Abu Thabit Amir, li ffortifika s-sit.[4] Għall-ħabta tal-bidu tas-seklu 15, il-Kastiljani qerdu l-insedjament bi tpattija għall-piraterija.
L-istorja moderna tal-belt tibda għall-ħabta tal-aħħar tas-seklu 15. Il-belt ġiet rikostruwita u ffortifikata minn Ali al-Mandri, li emigra mill-belt Nasrida ta' Granada fid-deċennju qabel ma spiċċat f'idejn il-Monarki Kattoliċi Ferdinandu II ta' Aragona u Isabella I ta' Kastilja meta ntemmet il-Gwerra ta' Granada fl-1492. Eluf ta' Musulmani u Lhud mill-Andalusija insedjaw it-Tramuntana tal-Marokk u l-fdalijiet tal-belt ta' Tétouan.[5] Il-belt gawdiet perjodu ta' prosperità, rikostruzzjoni u tkabbir f'diversi oqsma u saret ċentru ta' lqugħ tan-nies mill-Andalusija. Spiss tiġi kkollegata ma' Granada u hija mlaqqma "Bint Granada";[6] xi familji għadhom iżommu ċ-ċwievet tad-djar antiki tagħhom fi Granada.[7] Il-belt hija mlaqqma wkoll "Pequeña Jerusalén" (Ġerusalemm Żgħira) mil-Lhud Sefardiċi.[8][9] Il-maġġoranza l-kbira tal-popolazzjoni huma Musulmani u jeżistu wkoll komunitajiet żgħar ta' Kristjani u ta' Lhud, għalkemm il-preżenza tagħhom naqset ferm fl-aħħar deċennji.[10]
Fl-1913, Tétouan saret il-belt kapitali tal-Protettorat Spanjol tal-Marokk, li kien iggvernat minn Khalifa (prinċep Marokkin li kien il-Viċirè tas-Sultan), u mill-"Alto Comisario" (Kummissarju Għoli) Spanjol akkredit lilu. Baqgħet belt kapitali sal-1956, meta l-Marokk reġa' kiseb l-indipendenza sħiħa.
Tétouan hija ċentru multikulturali rinomat.[11] Il-medina ta' Tétouan tniżżlet fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1997.[12] Kienet parti wkoll min-Network tal-Bliet Kreattivi tal-UNESCO fil-qasam tal-Artiġjanat u l-Arti Folkloristika mill-2017.[13]