Çekosllovakia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Çekosllovakia (çekisht dhe sllovakisht: Československo, Česko-Slovensko)[lower-alpha 2] ishte një shtet pa dalje në det në Evropën Qendrore, i krijuar në vitin 1918, kur shpalli pavarësinë nga Austro-Hungaria. Në vitin 1938, pas Marrëveshjes së Mynihut, Sudetenland u bë pjesë e Gjermanisë Naziste, ndërsa vendi humbi territore të tjera ndaj Hungarisë dhe Polonisë (territoret e Sllovakisë jugore me një popullsi kryesisht hungareze në Hungari dhe Zaolzie në Poloni). Midis 1939 dhe 1945, shteti pushoi së ekzistuari, pasi Sllovakia shpalli pavarësinë e saj dhe Rutenia Karpate u bë pjesë e Hungarisë, ndërsa Protektorati i Bohemisë dhe Moravisë gjermane u shpall në pjesën e mbetur të Tokave Çeke. Në vitin 1939, pas shpërthimit të Luftës së Dytë Botërore, ish-presidenti çekosllovak Edvard Beneš formoi një qeveri në mërgim dhe kërkoi njohje nga aleatët.
Çekosllovakia Československo[lower-alpha 1]
| |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
1918–1992 1939–1945: Qeveria në mërgim | |||||||
Parimi: 'Pravda vítězí / Pravda víťazí' (Çekisht / Sllovakisht, 1918–1990) 'Veritas vincit' (Latin, 1990–1992) 'E vërteta mbizotëron' | |||||||
Himni: 'Kde domov můj' (Çekisht) 'Nad Tatrou sa blýska' (Sllovakisht) | |||||||
Kryeqyteti | Praga 50°05′N 14°25′E | ||||||
Qyteti më i madh | kryeqytet | ||||||
Gjuhët zyrtare | Çekosllovakisht, pas vitit 1948 Çekisht · Sllovakisht | ||||||
Gjuhët e njohura |
| ||||||
Nofka | Çekosllovak | ||||||
Qeveria | |||||||
Lloji i qeverisjes | Republika e Parë (1918–38) Republika e Dytë (1938–39) Republika e Tretë (1945–48) Republika Socialiste (1948–89) Republika Federative (1990–92) Detaje
| ||||||
Presidenti | |||||||
• 1918–1935 | Tomáš G. Masaryk | ||||||
• 1935–1938 · 1945–1948 | Edvard Beneš | ||||||
• 1938–1939 | Emil Hácha | ||||||
• 1948–1953 | Klement Gottwald | ||||||
• 1953–1957 | Antonín Zápotocký | ||||||
• 1957–1968 | Antonín Novotný | ||||||
• 1968–1975 | Ludvík Svoboda | ||||||
• 1976–1989 | Gustáv Husák | ||||||
• 1989–1992 | Václav Havel | ||||||
Sekretari i Përgjithshëm KSČ / Sekretari i Parë | |||||||
• 1948–1953 | Klement Gottwald | ||||||
• 1953–1968 | Antonín Novotný | ||||||
• 1968–1969 | Alexander Dubček | ||||||
• 1969–1987 | Gustáv Husák | ||||||
• 1987–1989 | Miloš Jakeš | ||||||
Kryeministri | |||||||
• 1918–1919 (i pari) | Karel Kramář | ||||||
• 1992 (i fundit) | Jan Stráský | ||||||
Kuvendi | Asambleja Kombëtare Revolucionare (1918–1920) Asambleja Kombëtare (1920–1939) Asambleja Kombëtare e Përkohshme (1945–1946) Asambleja Kombëtare Kushtetuese (1946–1948) Asambleja Kombëtare (1948–1969) Asambleja Federale (1969–1992) | ||||||
Historia | |||||||
• Shpallja | 28 tetor 1918 | ||||||
• Marrëveshja e Mynihut | 30 shtator 1938 | ||||||
• Shpërbërja | 14 mars 1939 | ||||||
• Rithemelimi | 10 maj 1945 | ||||||
• Grusht shteti | 25 shkurt 1948 | ||||||
• Soviet occupation | 21 gusht 1968 | ||||||
17 – 28 nëntor 1989 | |||||||
1 janar 1993 | |||||||
Ekonomia | |||||||
Monedha | Koruna çekosllovake | ||||||
Të dhëna të tjera | |||||||
IZHNJ (1990) | 0.897[1] shumë i lartë | ||||||
Ana e drejtimit të makinës | djathtë | ||||||
Prefiksi telefonik | +42 | ||||||
Kodi i internetit TLD | .cs | ||||||
| |||||||
Sot pjesë e |
| ||||||
Kodi i thirrjes +42 u tërhoq në dimrin e vitit 1997. Gama e numrave u nda mes Republikës Çeke (+420) dhe Republikës Sllovake (+421). Kodi i tanishëm ISO 3166-3 është "CSHH". |
Pas Luftës së Dytë Botërore, Çekosllovakia u rivendos nën kufijtë e saj të para vitit 1938, me përjashtim të Rutenisë Karpate, e cila u bë pjesë e RSS-së Ukrainase (një republikë e Bashkimit Sovjetik). Partia Komuniste mori pushtetin me një grusht shteti në vitin 1948. Nga viti 1948 deri në 1989, Çekosllovakia ishte pjesë e Bllokut Lindor me një ekonomi të planifikuar. Statusi i saj ekonomik u zyrtarizua në anëtarësimin e Comecon nga viti 1949 dhe statusi i tij i mbrojtjes në Paktin e Varshavës të vitit 1955. Një periudhë e liberalizimit politik në 1968, Pranvera e Pragës, përfundoi kur Bashkimi Sovjetik, i ndihmuar nga vende të tjera të Paktit të Varshavës, pushtoi Çekosllovakinë. Në vitin 1989, ndërsa qeveritë marksiste-leniniste dhe komunizmi po përfundonin në të gjithë Evropën Qendrore dhe Lindore, Çekosllovakët rrëzuan në mënyrë paqësore qeverinë e tyre komuniste gjatë Revolucionit të Kadifes, i cili filloi më 17 nëntor 1989 dhe përfundoi 11 ditë më vonë më 28 nëntor, kur të gjithë udhëheqësit më të lartë komunistë dhe vetë Partia Komuniste dhanë dorëheqjen. Më 31 dhjetor 1992, Çekosllovakia u nda në mënyrë paqësore në dy shtetet sovrane të Republikës Çeke dhe Sllovakisë.