Bashkimi i Italisë
From Wikipedia, the free encyclopedia
Bashkimi i Italisë (italisht: Unità d'Italia [uniˈta ddiˈtaːlja]), gjithashtu i njohur si Risorgimento (Italian: [risordʒiˈmento]; fjalë për fjalë 'Ringjallërim') ishte lëvizja politike dhe shoqërore e shekullit të 19-të që rezultoi në konsolidimin e shteteve të ndryshme të Gadishullit Italian në një shtet të vetëm në vitin 1861, Mbretërinë e Italisë. Frymëzuar nga rebelimet në vitet 1820 dhe 1830 kundër rezultatit të Kongresit të Vjenës, procesi i bashkimit u përshpejtua nga Revolucionet e vitit 1848 dhe arriti në përfundimin më 1871 pas Kapjes së Romës dhe përcaktimit të saj si kryeqytet i Mbretërisë së Italisë.[1][2]
Emri origjinal | Risorgimento |
---|---|
Data | 1848–1871 |
Vendndodhja | Italia |
Pjesëmarrësit | Shoqëria italiane, Mbretëria e Sardenjës, Qeveria e përkohshme e Milanos, Republika e San Markos, Mbretëria e Siçilisë, Republika Romake, Carboneria, Perandoria Franceze, Shiritat e Kuq, |Legjioni hungarez, |Ushtria Jugore, Provincat e Bashkuara të Italisë Qendrore, Mbretëria e Italisë |
Rezultati |
|
Disa nga shtetet që ishin synuar për bashkim (terre irredente) nuk u bashkuan me Mbretërinë e Italisë deri në vitin 1918 pasi Italia mundi Austro-Hungarinë në Luftën e Parë Botërore. Për këtë arsye, historianët ndonjëherë e përshkruajnë periudhën e bashkimit si vazhdim të vitit 1871, duke përfshirë aktivitetet gjatë fundit të shekullit të 19-të dhe Luftës së Parë Botërore (1915–1918), dhe duke arritur përfundimin vetëm me Armëpushimin e Villa Giusti më 4 nëntor 1918. Ky përkufizim më i gjerë i periudhës së bashkimit është ai i paraqitur në Muzeun Qendror të Risorgimento në Vittoriano.[3][4]