ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ
အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံ / From Wikipedia, the free encyclopedia
ဗီယက်နမ် (အင်္ဂလိပ်: Vietnam; /ˌviːətˈnɑːm/ ( နားဆင်); ဗီယက်နမ်: Việt Nam) သို့ ရုံးသုံးအမည်အားဖြင့် ဗီယက်နမ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံသည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် ရှိပြီး အင်ဒိုချိုင်းနားကျွန်းဆွယ်၏ အရှေ့ဘက်စွန်းတွင် တည်ရှိသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ၂၀၂၀ ခုနှစ် စာရင်းအရ လူဦးရေ ၉၇.၈ သန်း ရှိသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၁၆ ခုမြောက် လူဦးရေ အများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ပြီး အာရှတွင် အဋ္ဌမမြောက် လူဦးရေ အများဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ မြောက်ဘက်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ၊ အနောက်မြောက်ဘက်တွင် လောနိုင်ငံ၊ အနောက်တောင်ဘက်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံနှင့် အရှေ့တောင်ဘက်တွင် မလေးရှားနှင့် ခြားနားထားသော တောင်တရုတ်ပင်လယ်တို့က ဝိုင်းရံထားသည်။ ၁၉၇၅ ခုနှစ် တောင်ဗီယက်နမ် နှင့် မြောက်ဗီယက်နမ်တို့ ပေါင်းစည်းပြီးနောက် မြို့တော်မှာ ဟနွိုင်းမြို့ ဖြစ်လာခဲ့သည်။
ဗီယက်နမ်ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံ | |
---|---|
ဆောင်ပုဒ်: Độc lập – Tự do – Hạnh phúc "လွတ်လပ်ရေး - လွတ်မြောက်ရေး - သုခ" "Independence – Liberty – Happiness" | |
မြို့တော် | ဟနွိုင်းမြို့ 21°2′N 105°51′E |
အကြီးဆုံးမြို့ | ဟိုချီးမင် မြို့ကြီး 10°48′N 106°39′E |
အမျိုးသားဘာသာစကား | ဗီယက်နမ်[n 1] |
လူမျိုးစု (၂၀၁၉) | |
ကိုးကွယ်မှု | |
Demonym | Vietnamese |
အစိုးရ | ပြည်ထောင်စု မက်စ်-လီနင်ဝါဒ တပါတီ ဆိုရှယ်လစ် သမ္မတနိုင်ငံစနစ် |
Nguyễn Phú Trọng | |
• သမ္မတ | ငုယင်စွမ်းဖု |
• ဝန်ကြီးချုပ် | Phạm Minh Chính |
• အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ | Vương Đình Huệ |
ဥပဒေပြုလွှတ်တော် | အမျိုးသားလွှတ်တော် |
တည်ထောင်ခြင်း | |
၉၃၉ | |
၁၉၄၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ ရက် | |
၁၉၅၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၁ ရက် | |
၁၉၇၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃၀ ရက် | |
• ပြန်လည်ပေါင်းစည်းခြင်း | ၁၉၇၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂ ရက် |
၂၀၁၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၈ ရက်[n 2] | |
ဧရိယာ | |
• စုစုပေါင်း | ၃၃၁,၆၉၉ km2 (၁၂၈,၀၇၀ sq mi) (အဆင့်: ၆၆) |
• ရေထု (%) | ၆.၃၈ |
လူဦးရေ | |
• ၂၀၁၉ သန်းခေါင်စာရင်း | ၉၆,၂၀၈,၉၈၄[2] (အဆင့် - ၁၅) |
• သိပ်သည်းမှု | ၂၉၅.၀/km2 (၇၆၄.၀/sq mi) (အဆင့် - ၂၉) |
GDP (PPP) | ၂၀၂၀ ခန့်မှန်း |
• စုစုပေါင်း | $၁,၀၄၇.၃၁၈ ဘီလီယံ[5] (အဆင့် - ၂၃) |
• Per capita | $၁၀,၇၅၅[5] (အဆင့် - ၁၀၆) |
GDP (nominal) | ၂၀၂၀ ခန့်မှန်း |
• စုစုပေါင်း | $၃၄၀.၆၀၂ ဘီလီယံ[5] (အဆင့် - ၃၅) |
• Per capita | $၃,၄၉၈[5] (အဆင့် - ၁၁၅) |
Gini (၂၀၁၈) | ၃၅.၇[6] အလယ် |
HDI (၂၀၁၉) | ၀.၇၀၄[7] မြင့် · ၁၁၇ |
ငွေကြေး | ဒေါင် (₫) (VND) |
အချိန်ဇုန် | ဗီယက်နမ် စံတော်ချိန် (UTC+07:00) |
ရက်စွဲပုံစံ | dd/mm/yyyy |
ယာဉ်ကြောစနစ် | ညာ |
တယ်လီဖုန်းကုဒ် | +၈၄ |
Internet TLD | .vn |
ဗီယက်နမ်သည် တရုတ်မင်းဆက်၏ လက်အောက်ခံအဖြစ် ဘီစီ ၁၁၁ ခုနှစ်မှ အေဒီ ၉၃၉ ခုနှစ် အထိ နှစ်ပေါင်းထောင်ကျော်မျှနေခဲ့ရသည်။ လွတ်လပ်သော ဗီယက်နမ်နိုင်ငံကို ဘတ်ဒမ်မြစ် တိုက်ပွဲတွင် အောင်ပွဲခံပြီးနောက် အေဒီ ၉၃၉ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဗီယက်နမ် တော်ဝင်မင်းဆက် ပေါင်းများစွာတို့သည် အရှေ့တောင်အာရှ အတွင်းပိုင်းအထိ ပထဝီအနေအထားနှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဖြန့်ကျက်မှုတို့ဖြင့် ကြွယ်ဝချမ်းသာခဲ့ကြသည်မှာ ၁၉ရာစုအလယ်ပိုင်း ပြင်သစ်တို့၏ ကိုလိုနီအဖြစ် သိမ်းပိုက်ခြင်းမခံရမီ အချိန်အထိဖြစ်သည်။ ၁၉၄၀ ခုနှစ်များတွင် ဂျပန်တို့ ကျူးကျော်ဝင်ရောက် သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ဗီယက်နမ်တို့သည် ပြင်သစ်တို့အား ပထမ အင်ဒိုချိုင်းနား စစ်ပွဲမှစ၍ တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး နောက်ဆုံး ၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ်တို့အား ဗီယက်နမ်မြေပေါ်မှ အပြီးတိုင် မောင်းထုတ်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင်မူ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် တောင်ဗီယက်နမ် နှင့် မြောက်ဗီယက်နမ် ဆိုသော နိုင်ငံရေး အရ ပြိုင်ဘက်များဖြစ်သည့် နိုင်ငံ နှစ်နိုင်ငံ အဖြစ် နှစ်ခြမ်းကွဲခဲ့သည်။ ထိုနှစ်ဖက်တို့၏ ပဋိပက္ခများသည် ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲတွင် အင်အားပြင်ထန်လာခဲ့သည်။ ၁၉၇၅ ခုနှစ်တွင် မြောက်ဗီယက်နမ်မှ အနိုင်ရပြီး စစ်ပွဲပြီးဆုံးခဲ့သည်။
ဗီယက်နမ်နိုင်ငံသည် ကွန်မြူနစ် အစိုးရ လက်အောက်တွင် ပေါင်းစည်းသွားခဲ့သော်လည်း ဆင်းရဲမွဲတေပြီး နိုင်ငံရေး အရ အထီးကျန် ဖြစ်နေခဲ့သည်။ ၁၉၈၆ ခုနှစ်တွင် အစိုးရမှ စီးပွားရေး နှင့် နိုင်ငံရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို ဆက်တိုက် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ထိုမှစ၍ ဗီယက်နမ်သည် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး နှင့် စတင်ပေါင်းစည်းခြင်း လမ်းစပေါ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။[8] ၂၀၀၀ ခုနှစ်သို့ ရောက်သော အခါတွင် နိုင်ငံအားလုံးနှင့် သံတမန် ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ်မှစ၍ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး မှာ ကမ္ဘာပေါ်တွင် တိုးတက်မှုနှုန်း အမြင့်ဆုံး နိုင်ငံများတွင် ပါဝင်လာခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် အဓိက စီးပွားရေး နိုင်ငံ ၁၁ နိုင်ငံထဲတွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တိုးတက်မှုနှုန်း အဖော်ဆောင်နိုင်ဆုံး နိုင်ငံအဖြစ် ထိပ်ဆုံးမှ ရပ်တည်ခဲ့သည်။[9] ၎င်းတို့၏ အောင်မြင်သော စီးပွားရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကြောင့် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး အဖွဲ့သို့ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ဝင်ရောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် နိုင်ငံတကာ ဖရန်ကိုဖုန်းနီ နိုင်ငံများတွင် ပါဝင်ခဲ့ဖူးသော သမိုင်းကြောင်းလည်း ရှိသည်။ ဗီယက်နမ်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ တစ်ပါတီ စနစ် ကျင့်သုံးပြီး ကွန်မြူနစ် စနစ်ကို လက်ခံကျင့်သုံးသော နိုင်ငံ ၄ နိုင်ငံတွင် တစ်နိုင်ငံ အဖြစ် ကျန်ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။