ونزوئلا
کشوری در آمریکای جنوبی / From Wikipedia, the free encyclopedia
ونزوئلا (به اسپانیایی: Venezuela)[1][2] با نام رسمی جمهوری بولیواری ونزوئلا (به اسپانیایی: República Bolivariana de Venezuela) کشور مستقل و فراقارهای در شمال آمریکای جنوبی و با جزیرههایی در دریای کارائیب است.[3] ونزوئلا با ۲۸٬۷۲۷٬۴۰۸ میلیون نفر جمعیت، پنجاه و دومین کشور پرجمعیت جهان و با ۹۱۶٬۴۴۵ کیلومترمربع مساحت، سیوسومین به لحاظ وسعت، در میان کشورهای جهان است.[4][5] پایتخت و بزرگترین شهر آن کاراکاس است.
جمهوری بولیواری ونزوئلا Repùblica Bolivariana de Venezuela ونزوئلا | |
---|---|
شعار: خدا و فدراسیون | |
سرود: افتخار به مردم شجاع | |
مناطق تحت کنترل ونزوئلا «سبز تیره» مناطق ادعا شده و مورد مناقشه با گویان "سبز کمرنگ" | |
پایتخت و بزرگترین شهر | کاراکاس ۱۰°۳۰′ شمالی ۶۶°۵۸′ غربی |
زبان(های) رسمی | زبان اسپانیایی |
دین(ها) | مسیحیت ۹۱٪ بدون دین ۸٪ سایر باورها ۱٪ |
حکومت | جمهوری مشروطه سوسیالیست فدرال |
• | رئیسجمهور: نیکلاس مادورو معاون رئیسجمهور: دلسی رودریگز |
بنیانگذاری | ۵ ژوئیه ۱۸۱۱ (اعلان شدن) ۳۰ مارس ۱۸۴۵ (رسمیت یافتن) ۱۵ نوامبر ۱۹۴۵ (پیوستن به منشور ملل متحد) ۲۰ نوامبر ۱۹۹۹ (تأیید قانون اساسی فعلی) |
مساحت | |
• کل | ۹۱۶٬۴۴۵ کیلومتر مربع (۳۵۳٬۸۴۱ مایل مربع) (۳۲ام) |
• آبها (٪) | ۳/۲ درصد |
جمعیت | |
• سرشماری | ۲۸٬۷۲۷٬۴۰۸ (۵۲ام) |
• تراکم | ۳۳٫۷۴ بر کیلومتر مربع (۸۷٫۴ بر مایل مربع) (۱۴۴ ام) |
تولید ناخالص داخلی (GDP) برابری قدرت خرید (PPP) | برآورد ۲۰۱۹ |
• کل | ۲۰۴٬۲۹۱ میلیارد دلار (۸۴ام) |
• سرانه | ۷٬۱۹۸ دلار (۱۴۶ام) |
واحد پول | بولیوار ونزوئلا (VEF) |
منطقه زمانی | ۴- (ساعت هماهنگ جهانی) |
پیششماره تلفنی | ۵۸+ |
کد ایزو ۳۱۶۶ | VE |
دامنه سطحبالا | .ve |
ونزوئلا از شرق با گویان (۷۸۹ کیلومتر)، از جنوب با برزیل (۲٬۱۳۷ کیلومتر) و از غرب با کلمبیا (۲٬۳۴۱ کیلومتر) مرز مشترک دارد.[6] در شمال ونزوئلا دریای کارائیب قرار گرفته که در آن کشورهای جزیرهای آمریکای مرکزی قرار گرفتهاند.[7] ونزوئلا همچنین جزیرههایی در آمریکای مرکزی دارد و به همین دلیل، کشوری واقع در آمریکای جنوبی و مرکزی محسوب میشود. طول خطوط ساحلی این کشور ۲٬۸۰۰ کیلومتر است.[8][9] ونزوئلا در میان کشورهای آمریکای لاتین قرار دارد و با توجه به قرارگیری استعمار امپراتوری اسپانیا در این ناحیه؛ فرهنگپذیری آن تحت تأثیر فرهنگ اسپانیای نو قرار گرفته و بدین ترتیب زبان رسمی آن زبان اسپانیایی است.[10] کریستف کلمب کاشف ایتالیاییتبار، زمانی که در سال ۱۴۹۸ به کرانههای شرقی این کشور رسید، به قدری مجذوب چشمانداز منطقه شد که آن را «سرزمین زیبایی» (Tierra de Gracia) نامید که از آن زمان تاکنون لقب این کشور بودهاست.[11]
ونزوئلا کشوری سرسبز در منطقه گرمسیری، دارای اقلیم گرمسیری است. ونزوئلا همچنین دارای تنوع زیستی فراوان است و میان کشورهای دارای تنوع زیستی کلان قرار دارد.[12] ونزوئلا بعدتر، بهطور کامل مستعمره امپراتوری اسپانیا شد، سپس در ۵ ژوئیه ۱۹۱۱ به یک حکومت مستقل تبدیل و در حال حاضر یک جمهوری فدرال است.[13] در طول تاریخ، ونزوئلا با گویان بر سر قلمرو درگیری و مشاجراتی داشتهاست که عمدتاً مربوط به منطقه اسکیبو میشود و همچنین با کلمبیا بر سر خلیج ونزوئلا و همکاری با ایران درگیری داشتهاست.[14] ونزوئلا امروزه در بعد وسیع به خاطر صنعت نفت، گوناگونی زیستی و منابع طبیعی آن شهرت یافتهاست.
ونزوئلا بزرگترین ذخیره نفتی در اوپک و جهان را داراست امّا در رتبه ۷۵ام در رده تولید ناخالص داخلی قرار دارد.[15][16] بعد از روی کار آمدن هوگو چاوِز و ایجاد اندیشه چپگرای انقلاب بولیواری و سیاستهای خارجی بهخصوص، ونزوئلا با داشتن ذخایر نفتی فراوان دچار مشکلات اقتصادی شدید شد. این مشکلات اغلب بهخاطر سیاستهای چاوز در برابر جامعهٔ جهانی و آمریکا است.[17] بولیوار ونزوئلا، یکای پول ونزوئلا دومین واحد پولی کمارزش در جهان است.[18] هوگو چاوز چندین بار با کوبا، نیکاراگوئه و ایران، برای مقابله با تحریمهای ایالات متحده، همکاری داشتهاست.[19][20][21]
ونزوئلا همچنین رتبه ۱۷۳ام را در داشتن فساد، میان کشورهای جهان دارد.[22]
فساد که بهشدت در تمام سطوح دولت ونزوئلا ریشه دوانده، ثروت این کشور را به یغما برده و مشکلات دیگر را تشدید کرده و چشمانداز غلبه بر مشکلات را برای مدت زمانی طولانی تیره و تار ساختهاست.[23] نیکلاس مادورو پس از مرگ و خاکسپاری هوگو چاوز، رئیسجمهور موقت ونزوئلا شد.[24] انتخابات زودهنگام در ریاستجمهوری ونزوئلا در سالهای ۲۰۱۳ و ۲۰۱۸ مسائل مناقشات انتخاباتی و ناهماهنگی مجلس و عدم توانایی مجلس ملی برای برگزاری انتخابات شد. که این مانع از مشارکت احزاب سیاسی مخالف و نبود زمان برای ثبتنام برای انتخابات عمومی بود که موجب ریاست دوباره مادورو شد.[25][26][27][28] در سال ۲۰۱۹ مجلس ملی ونزوئلا، نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۸، که منجر به پیروزی نیکلاس مادورو شد را نامعتبر اعلام کرد.[29] پس از آن مجموعهای از اعتراضات علیه مادورو و حکومت حاکم، مجموعهای از اعتراضات که از ۱۱ ژانویه در یک تلاش هماهنگ برای حذف نیکلاس مادورو از ریاستجمهوری که بهطور گسترده مورد انتقاد دومین دوره ریاست جمهوریاش قرار گرفت به خیزش ونزوئلا در سال ۲۰۱۹ در این کشور منجر شد که آن را بحران ریاستجمهوری ونزوئلا مینامند. مجلس ملی ونزوئلا، خوان گوایدو را به عنوان رئیسجمهور موقت معرفی کرد.[30] این اعتراضات بهدنبال آرمانهایی چون، دموکراسی و رفع مشکلات اقتصادی بود.[31][32][33] پس حمایت مجلس ونزوئلا، سازمان کشورهای آمریکایی و اتحادیه اروپا از گوایدو و حمایت روسیه، ترکیه، ایران و کشورهای کمونیستی «چین، ویتنام، لائوس و کوبا» از مادورو؛ دودستگی سیاسی میان شرق و غرب بر سر سیاست در ونزوئلا شکل گرفت.[34][35][36] هماکنون روابط ایران و ونزوئلا دربرابر تحریمهای آمریکا افزایش یافته و کمکهای ایران در قالب سوخت، فناوری، صنعت نفت، خوراک، دارو و انواع موشک آن هم در شرایطی که این کشور بحرانزده مدتهاست با کمبودهای اساسی روبهرو شده و حالا هم با افت شدید خدمات عمومی و شیوع بیماری کووید ۱۹ روبرو شدهاست.[23][37]