شاهرخ
پادشاه تیموری / From Wikipedia, the free encyclopedia
شاهرخ میرزا (۷۷۹ – ۸۵۰ ه.ق/۱۳۷۷–۱۴۴۷ م) نام چهارمین پسر تیمور گورکانی (۷۷۱ – ۸۰۷ ه.ق/۱۳۷۰–۱۴۰۵ م) و یکی از جانشینان او و از بزرگترین پادشاهان تیموری است. شاهرخ میرزا هنرپرور و ادبدوست بود و به علم و هنر بسیار علاقه داشت. شورشهای جدایی طلبانه را فرونشاند و بر آبادانی خراسانزمین همت گمارد. او پایتخت خود را از سمرقند به شهر هرات منتقل کرد و آن شهر را مرکز هنرمندان و دانشمندان ساخت. سبک هنری یا مکتب هرات تحت حمایت او و پسرش بایسنقر شکل گرفت.
شاهرخ | |||||
---|---|---|---|---|---|
سلطان پادشاه بهادر | |||||
سومین امپراتور تیموری | |||||
سلطنت | ۱۸ فوریهٔ ۱۴۰۵ – ۱۳ مارس ۱۴۴۷ ۸ شعبان ۸۰۷ – ۱۶ ذیالحجه ۸۵۰ | ||||
تاجگذاری | ۱۸ فوریهٔ ۱۴۰۵ ۲۹ بهمن ۷۸۳ ۸ شعبان ۸۰۷ | ||||
پیشین | تیمور | ||||
جانشین | الغبیگ | ||||
زاده | ۲۰ اوت ۱۳۷۷ ۶ ربیعالثانی ۷۷۹ سمرقند، ازبکستان | ||||
درگذشته | ۱۳ مارس ۱۴۴۷ (۶۹ سال) ۱۶ ذیالحجه ۸۵۰ ری، ایران | ||||
آرامگاه | |||||
شهبانو | گوهرشاد بیگم | ||||
همسران | ملکت آغا توتی آغا آق سلطان آغا مهر نگار آغا لائل تکین آغا | ||||
فرزند(ان) | الغبیگ میرزا ابراهیم میرزا بایسنقر میرزا سیورغاتمیش میرزا محمد میرزا | ||||
| |||||
خاندان | دودمان تیمور | ||||
پدر | تیمور | ||||
مادر | تغای ترکان آغا |
همسر او گوهرشاد بیگم نیز بناها، مساجد و مدارس بسیاری بنا کرد که مسجد گوهرشاد مشهد و مسجد جامع هرات از آن جمله است.
پس از مرگ تیمور حاکمانی که از ترس حاضر به اطاعت او شده بودند هر کدام علم استقلال برافراشتند. هریک از فرزندان تیمور نیز در گوشهای حکومتی تشکیل دادند. سرانجام شاهرخ با غلبه بر رقبا بهعنوان جانشین پدر حکومت را در دست گرفت. او برخلاف پدرش مردی آرامشطلب بود و به عمران و آبادانی علاقهٔ بسیار داشت. این وضع در زمان جانشینان او نیز کم و بیش ادامه یافت. پس از او پسرش الغبیگ (۸۵۰ – ۸۵۳ ه.ق/۱۴۴۷–۱۴۴۹ م) حکمران امپراتوری تیموری شد.
شاهرخ هم در عالم سیاست و هم مردمداری و هنر بسیار خوش درخشید.[3] در سن بیست سالگی یعنی در سال ۷۹۹ ه.ق حکمران مستقل خراسان گشت و سکه بهنام خویش زد[4] و در سن ۳۸ سالگی یعنی سال مرگ تیمور در ۸۰۷ ه.ق پادشاهی مستقل بود و در سالهای ۸۰۹ ه.ق مازندران، ۸۱۱ ه.ق ماوراءالنهر، ۸۱۷ ه.ق فارس، ۸۱۹ ه.ق کرمان و در ۸۲۳ ه.ق آذربایجان را تصرف کرد و در اواخر سال ۸۲۳ ه.ق او را با اسکندر پسر قرایوسف حاکم سابق آذربایجان جنگی دست داد که منجر به فرار اسکندر گشت.[4]
شاهرخ میرزا در سال ۸۳۰ ه.ق بهوسیلهٔ احمد لر در مسجد جامع هرات به وسیلهٔ کارد مورد سوءقصد قرار گرفت ولی از مرگ نجات یافت. در سال ۸۳۲ ه.ق دوباره اسکندر به عراق و آذربایجان تجاوز کرد و شاهرخ در صحرای سلماس به جنگ او شتافت و اسکندر نیز بار دیگر فرار کرد.[4]
شاهرخ میرزا ۴۳ سال سلطنت کرد و ۶۹ سال عمر نمود و در تاریخ ۸۵۰ ه.ق در شهر ری درگذشت. وی در زمان سلطنتاش برای بازسازی خرابیها که پدرش کرده بود کوشش کرد. دیوارهای هرات و مرو را ساخت و بهآبادی شهرها همت گماشت. شاهرخ پادشاهی بود نیکوکار و اصحاب علم و دانش را گرامی میداشت و صنعتگران را مورد توجه قرار میداد و در زمان وی علم و صنعت رواج یافت. موسیقیدان معروف عبدالقادر مراغهای و آوازخوانهای مشهور یوسف اندکانی، قوامالدین معمار و مولانا خلیل نقاش از هنرمندان آن دوره بودند.[4]