زونبیل ها
From Wikipedia, the free encyclopedia
رتبیل که با نامها ژونبیل یا زنبیلهای زابلستان نیز نوشته شدهاست،[3] آخرین خاندان سلطنتی افغانستان پیش از اسلام بود.آنها در جنوب کوههای هندوکش یعنی منطقه جنوبی افغانستان کنونی فرمانروایی میکردند. پادشاهی رتبیلها از حدود سال ۶۸۰ میلادی تا زمان سرنگونی بدست صفاریان در سال ۸۷۰ میلادی ادامه داشت.[3][2] این پادشاهی توسط رتبیل (به ترکی: Iltäbär) تأسیس شد. او برادر بزرگ کابلشاه (برهاتگین بود که بر پادشاهی خلج - هفتالی به پایتختی کابل حکومت میکرد.[3][4][5][6] منابع عربی مانند تاریخ طبری و تاریخ سیستان، در مورد رتبیلها بیان میکنند که آنان از سربازان ترک در خدمت خود استفاده میکردند.[7]
۶۸۰–۸۷۰[1][2] | |||||||||||||||||||
سکه آلخیس، رتبیل شاه کشف شده از تنگ سفیدک | |||||||||||||||||||
غزنی، پایتخت، دیگر شهرهای مهم زنبیل شاه (مقاط قهوهیی)، ح. ۷۲۵ | |||||||||||||||||||
وضعیت | امپراتوری | ||||||||||||||||||
پایتخت | غزنی زمینداور | ||||||||||||||||||
زبان(های) رایج | باختری | ||||||||||||||||||
دین(ها) | هندوئیسم بودایی زرتشتی | ||||||||||||||||||
دوره تاریخی | اوایل قرون وسطی | ||||||||||||||||||
• بنیانگذاری | ۶۸۰ | ||||||||||||||||||
• فروپاشی | ۸۷۰[1][2] | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
امروز بخشی از | افغانستان |
قلمرو آنها از شهر زرنج کنونی در جنوب غربی افغانستان تا کابلستان در شمال شرقی گسترده بود. زمینداور و غزنی پایتخت آنها بود.[8] حدود مرزی جنوب قلمرو آنها گاهی به شهرهای رخواد (رخج) و بست (در نزدیک قندهار) میرسید.[3]
لقب زونبیل را میتوان در ریشه واژه زبان فارسی میانه Zūn-dātbar، «زون دادگر» جستجو کرد. نام جغرافیایی زمینداور نیز منعکس کننده این موضوع است که این واژه از فارسی میانه «Zamin-i dātbar» (سرزمین دادگر) گرفته شدهاست.[9]