Konfuzio
Txinako filosofo, editore, irakasle, politikari (K.a. 551-479) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Konfuzio[1] (txinera tradizionalez: 孔子; pinyinez: Kǒngzǐ; K.a. 551 – K.a. 479a) txinatar filosofo, pentsalari eta idazlea izan zen, konfuzianismoaren sortzailea. Haren pentsamenduak eragin itzela du Txina, Japonia, Korea eta Vietnamgo kulturetan. Konfuzioren filosofiak gizabanakoen eta gobernuen etika, gizarteko hartu-emanetan zuzentasuna, justizia eta zintzotasuna azpimarratzen ditu. Bertute horiek nagusitasuna lortu zuten beste batzuen aurrean, legalismo edo taoismoaren aldean esaterako. Han dinastian, Konfuzioren irakaspenetan oinarrituta konfuzianismo izeneko filosofia-sistema garatu zen. Europan, Matteo Ricci jesuitak sartu zuen lehen aldiz, Confucius izena latinera eraman zuena. Haren irakaspenak Konfuzioren Analektak liburuan bildu ziren bera hil eta urte andana igaro zirenean. Egungo historialariek ez dute uste Konfuziok berak idatzitako dokumenturik ez dagoenik, baina 2.000 urtean bost libururen idazletzat jo zuten.[2]
Konfuzio | |
---|---|
Bizitza | |
Jaiotzako izen-deiturak | 孔丘 |
Jaiotza | Qufu, K.a. 551 |
Herrialdea | Lu |
Lehen hizkuntza | Historical Chinese (en) |
Heriotza | Si River (en) , K.a. 479 (71/72 urte) |
Hobiratze lekua | Cemetery of Confucius (en) |
Heriotza modua | berezko heriotza |
Familia | |
Aita | Shu-liang He |
Ama | Yan Zhengzai |
Ezkontidea(k) | Qiguan Shi (en) |
Seme-alabak | |
Anai-arrebak | |
Hezkuntza | |
Hizkuntzak | Antzinako txinera txinera |
Ikaslea(k) | ikusi
|
Jarduerak | |
Jarduerak | filosofoa, irakaslea eta idazlea |
Lantokia(k) | Lu (en) |
Lan nabarmenak | ikusi
|
Mugimendua | Konfuzianismoa |
Sinesmenak eta ideologia | |
Erlijioa | Konfuzianismoa |
K.a. 221ean, Txinako Inperioa ezarri ondoren, bere filosofia kendu, eta Legalismoaren alde egin zuten. Hala ere, filosofia hori alboratu egin zen Qin dinastia erori eta Han dinastiaren igoeraren ondoren. Konfuzioren irakaspenak Wu enperadorearen erregealdian (K.a. 141-87) ofizialdu ziren, hurrengo 2000 urteetako pentsamendu korronte ezagunena bezala finkatuz. Konfuzio giza historiako pentsalari garrantzitsuenetakotzat hartzen da bere filosofiak Txinan zein munduan izan duen eragin handiagatik[3].