Абеліск
From Wikipedia, the free encyclopedia
Абелі́ск (грэч. ὀβελίσκος — obeliskos — «невялікі ражон») — манументальны гранёны каменны слуп, звычайна квадратны ў сячэнні, больш шырокі ўнізе і пірамідальна завостраны ўверсе. Пашыраны від помнікаў і манументаў[1].
Вядомы з часоў Старажытнага Егіпта як помнік каля храма ці палаца[2]. Цяпер ужо немагчыма высветліць былі першыя абеліскі фалічным сімвалам урадлівасці або своеасаблівым каменным прамянём святла.
Прынамсі тузін абеліскаў быў перавезены рымскімі імператарамі ў Рым. Самы вялікі са старажытных абеліскаў — вагай у 230 тон і вышынёй 32 метра — паходзіць з Карнака і цяпер стаіць перад Латэранскай базілікай у Рыме.
У эпоху Рэнесансу абеліскі сталі выкарыстоўвацца італьянскімі архітэктарамі, у т.л. на п'яцца Сан-П'етра і п'яцца дэль Попала, з мэтай арганізацыі гарадской прасторы і выконваў ролю вертыкальнай дамінанты[2]. У XIX стагоддзі былі вывезены з Егіпта тры «іголкі Клеапатры» (насамрэч — абеліскі часоў Рамзеса II), якія зараз стаяць на плошчы Згоды ў Парыжы, на набярэжнай Тэмзы ў Лондане і ў Цэнтральным парку Нью-Ёрка.
Форма абеліска выкарыстоўваецца ў мемарыялах (напрыклад, шчыткі-пілоны, уласна абліскі), у помніках на ушанаванне памяці і ўвекавечанне гераічных подзвігаў народа ў барацьбе супраць нямецкіх фашыстаў[1].