Чжэн Хэ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Чжэн Хэ (па-кітайску: 鄭和; 1371—1435) — кітайскі падарожнік, флётаводзец і дыплямат, які ўзначальваў семь буйнамаштабных марскіх ваенна-гандлёвых экспэдыцыяў, пасланых імпэратарамі Мінскай дынастыі ў краіны Індакітаю, Індастана, Арабійскага паўвострава й Усходняй Афрыкі. Родам з кітайцаў-мусульманаў (дунган) правінцыі Юньнань.
Чжэн Хэ | |
鄭和 | |
Статуя Чжэн Хэ ў Малайзіі | |
Імя пры нараджэньні | Ма Хэ (кіт. 馬和) |
---|---|
Род дзейнасьці | падарожнік, дыплямат, адмірал флёту |
Дата нараджэньня | 1371 |
Месца нараджэньня | Хэдай, Юньнань |
Дата сьмерці | 1435 |
Месца сьмерці | |
Месца пахаваньня | |
Занятак | падарожнік-дасьледнік, дыплямат, навігатар, еўнух, падарожнік |
Месца працы | |
Бацька | Ма Хайцьзі |
Маці | Вэн |
Нягледзячы на тое, што прыватныя кітайскія купецкія судны курсіравалі паміж Паўднёвым Кітаем і Паўднёва-Ўсходняй Азіяй практычна бесьперастанку з часоў дынастыі Сун, а пры мангольскай дынастыі Юань зьдзяйсьняліся й ваенна-дыпляматычныя экспэдыцыі ў краіны Паўднёва-Ўсходняй Азіі й нават на Шры-Ланку, як маштабы экспэдыцыяў Чжэн Хэ, гэтак і высокае значэньне, надаваемае да іх імпэратарам Чжу Дзі, былі беспрэцэдэнтнымі. Гэтыя экспэдыцыі, хоць бы фармальна й на кароткі тэрмін, усяго некалькі дзесяцігодзьдзяў, зрабілі шматлікія царствы Малайскага паўвострава, Інданэзіі, Шры-Ланкі й Паўднёвай Індыі васаламі Мінскай імпэрыі й прынесьлі ў Кітай новыя зьвесткі пра народы, якія насяляюць берагі Індыйскага акіяна. Мяркуецца, што на гістарычнае разьвіцьцё Малайскага паўвострава, Суматры й Явы ўплыў экспэдыцыяў кітайскага флёту апынулася больш доўгачасовым, бо яны маглі быць сярод фактараў, якія далі новы штуршок да эміграцыі кітайцаў у гэты рэгіён і ўзмацьненьню там ролі кітайскай культуры.
Нават у часы панаваньня галоўнага апекуна Чжэн Хэ, імпэратара Чжу Дзі, экспэдыцыі Чжэн Хэ падвяргаліся суровай крытыцы з боку многіх прадстаўнікоў канфуцыянскай эліты Кітая, якія лічылі іх непатрэбнымі й дарагой імпэратарскай задумай. Пасьля сьмерці Чжэн Хэ й імпэратара Чжу Чжаньцьзі, унука Чжу Дзі, гэтыя ізаляцыянісцкія погляды ўзялі верх на ўсіх узроўнях ўва ўрадзе мінскага Кітая. У выніку дзяржаўныя марскія экспэдыцыі былі спыненыя, а большасьць тэхнічнай інфармацыі пра флёт Чжэн Хэ была зьнішчана альбо згублена. Афіцыйная «Гісторыя Мін», скампіляваная ў XVII—XVIII стагодзьдзях, адклікалася пра ягоныя плаваньні крытычна, але для многіх людзей у Кітаі, і асабліва ў сфармаваных у Паўднёва-Ўсходняй Азіі кітайскіх грамадах, эўнух-флятаводзец заставаўся народным героем.
У пачатку XX стагодзьдзя, у пэрыяд уздыму руху за вызваленьне Кітаю ад замежнай залежнасьці, вобраз Чжэн Хэ здабыў новую папулярнасьць[1]. У сучаснай Кітайскай народнай рэспубліцы Чжэн Хэ разглядаецца як адна з выбітных асобаў у гісторыі краіны, а ягоныя плаваньні, звычайна разглядаюцца як прыклад мірнай палітыкі Кітая ў адносінах да сваіх суседзяў, супрацьпастаўляюцца захопніцкім экспэдыцыям эўрапейскіх калянізатараў XVI—XIX стагодзьдзяў[2]. Пахаваны ў горадзе Нанкін.
Паводле гіпотэзы, прапанаванай Гэвінам Мэнзысам, Чжэн Хэ ў 1421 дасягнуў Амэрыкі, аднак пераважная большасьць адмыслоўцаў ставяцца да гэтай гіпотэзы скептычна.