აცტეკური კალენდარი
From Wikipedia, the free encyclopedia
აცტეკური კალენდარი თაშნეშე აცტეკეფიშ კალენდარი — ბორჯიშ გოზჷმუაშ სისტემა, გჷმირინუაფუდეს მესოამერიკულ კათეფი. მაართაშე თე სისტემა უღუდეს ოლმეკეფს, დოხოლაფირო, 3500 წანაშ კინოხ, მუშ შედეგო თიქ გიფაჩჷ ცენტრალური მექსიკაშ კულტურეფს დო კათეფს შქას, თინეფს შქას: მაიას, საპოტეკეფს დო აცტეკეფს.
სტატიეფი აცტეკეფიშ გეშა აცტეკეფიშ ცივილიზაცია | |
ჯარალუა | |
---|---|
აცტეკეფიშ ნინა | |
რელიგია | |
მითოლოგია | |
ფილოსოფია | |
კალენდარი | |
მედიცინა | |
ისტორია | |
აცტლანი | |
კოდექსეფი | |
ოლიმარი ცელუანობა | |
აცტეკეფიშ სუმეფიშ რსხუ | |
აცტეკეფიშ იმპერიაშ ეჭოფუა ესპანარეფიშით | |
ტენოჩტიტლანიშ დონთხაფა | |
წუხირიშ სერი | |
მონტესუმა II | |
ერნან კორტესი |
კალენდარი | |||
---|---|---|---|
მუნაჩემეფი კალენდარშენი | |||
კალენდარიშ ტიპი |
|||
კალენდარული ხანი |
ნარკეფიშ დინოხუნაფა |
||
| |||
შხვა კალენდარი | |||
ალბანური · არმელინა · სომეხური: აიკიდური, ქირსიანული · ასირიული · აცტეკური · ბაჰაი · ბენგალური · ბუდისტური · ბაბილონური · ბიზანტიური · ვიეტნამური · გილბურდა · ჰოლოცენური · გრიგორიანული · ქორთული · დარიული · ჯვეშბერძენული · ჯვეშეგვიპტური · ჯვეშინდური · ჯვეშსპარსული · ჯვეშსლავური · ურიული · ზოროასტრიული · ინდოური · ინკეფი · ირანული · ირლანდიური · ისლამური · კელტური · ჩინური · კონტა · კოპტური · მალაიური · მაია · მასონური · მინგო · ნეპალური · ახალიულიანური · პროლეპტიკური: იულიანური, გრიგორიანული · რომაული · რუმიული · სიმეტრიული · სხუნუური · სტაბილური · ტამილური · ტაილანდური: თუთაშ, ბჟაშ · ტიბეტური · სუმსეზონამი · ტუვური · თურქმენული · ფრანგული · ხაკასიური · ქანაანური · ჰარაპული · ჩუჩხე · შვედური · შუმერული · ეთიოპიური · იულიანური · იავური · იაპონური |
კალენდარი აკმოდირთუდჷ ჟირი პარალელური ციკლიშე: საარო 365-დღალამი ჰიუპოუალი (ნაუატ. xiuhpohualli, მუთ შანენს „წანეფიშ კოროცხუას“, ომანგჷ მაიაშ კალენდარ ხააბის) დო რიტუალური 260-დღალამი ტონალპოუალი (ნაუატ. tonalpohualli, მუთ შანენს „დღალეფიშ კოროცხუას“ ვარდა „ბედჭარაშ კოროცხუას“, ომანგუ მაიაშ კალენდარ ცოლკინუს). ჰიუპოუალი დო ტონალპოუალი ართიანს უხვადუდეს ირ 52 წანმოწანაშე ართშა დო აკმოქიმინუნდჷ თ.გ. „ოშწანურას“, ნამუსჷთ „ახალი დაჩხირი“ ჯოხოდჷ. აცტეკეფს წანდეს, ნამჷ-და ირ 52-წანიანი ციკლიშ დალიას, ორენს ოშქურანობა ომურქუდჷ, თეშ გეშა ახალი ციკლიშ დოჭყაფას დიდი დღახუეფით დჷთმოხვადუდეს. ოში „ოშწანურა“ აკმადგინანდჷ 5200-წანიან ერას, ნამუსჷთ ჯოხოდჷ „ბჟა“. თე სისტემეფიშ მეჯინათ, ასე ჩქი ბცხოვრენთ მახუთა ერას, „ოთხ დიხაშნწალუას“, ნამუშ "ბჟა" რე ღორონთი ტონატიუ.
აცტეკეფს მიოჩქჷდეს, ნამჷ-და ჟირხოლო კალენდარს ღორონთიერი გოჭყაფა უღუდჷ: მაართას მითმურსხუანდეს კეცალკოატლის, მაჟირას — ოჰომოკოს დო სიპაკტონალს, ასტროლოგიაშ დო კალენდარეფიშ ღორონთეფწკჷმა.
კალენდრული წანმოწანა იჭყაფუდჷ ბჟაეიოლურ ჰორიზონტის პლეადეფიშ გჷმორჩქინაწკჷმა ართო.