Đại cử tri Đoàn (Hoa Kỳ)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Đại cử tri Đoàn (tiếng Anh: Electoral College) của Hoa Kỳ đề cập tới nhóm các đại cử tri tổng thống được Hiến pháp Hoa Kỳ quy định cứ 4 năm một lần được lập nên với mục đích duy nhất là bầu Tổng thống và Phó Tổng thống Hoa Kỳ. Hiến pháp quy định mỗi tiểu bang sẽ chỉ định đại cử tri (nghĩa là cử tri đại diện, người đi bầu) theo luật định và bằng với số ghế được phân chia trong Quốc Hội (số thượng nghị sĩ và nghị viên) của tiểu bang đó. Những người nắm giữ chức vụ liên bang đều không thể làm đại cử tri. Số lượng phiếu đại cử tri hiện nay là 538. Ứng viên tổng thống cần đạt được đa số tuyệt đối phiếu đại cử tri, tức 270 hoặc hơn, để thắng cử chức vụ tổng thống. Nếu không ứng viên nào đạt được đa số tuyệt đối, một cuộc bầu cử tình cờ (contingent election) sẽ được tổ chức bởi Nghị viện Hoa Kỳ để bầu Tổng Thống, và bởi Thượng viện Hoa Kỳ để bầu Phó Tổng Thống.
Hiện tại, tất cả các tiểu bang (và đặc khu Columbia) đều dựa vào số phiếu phổ thông của tiểu bang đó trong kỳ bầu cử. Tất cả các tiểu bang đều dựa vào phương pháp winner-take-all ("được ăn cả, ngã về không") để chỉ định các phiếu đại cử tri của mình, ngoại trừ Maine và Nebraska dùng phương pháp chia theo hạt (kết hợp dùng số phiếu phổ thông của tiểu bang để chỉ định 2 phiếu đại cử tri). Khi một ứng viên tổng thống thắng một tiểu bang, điều này nghĩa là đại cử tri được chỉ định bởi cùng đảng chính trị chiến thắng đó sẽ bầu ứng viên này lên làm tổng thống. Thông thường, đại cử tri là người trung thành với đảng cũng như với ứng viên tổng thống để đảm bảo rằng phiếu đại cử tri đó sẽ không bầu cho người nào khác. Hiện nay chỉ 33 tiểu bang có luật lệ đòi hỏi đại cử tri phải bỏ phiếu cho ứng viên đã được đại cử tri đó cam kết là sẽ bầu chọn,[1] trong trường hợp đại cử tri không làm như vậy, gọi là đại cử tri bất tín.[2]
Các đại cử tri tổng thống họp tại các tòa nhà nghị viện của tiểu bang nhà của mình (hay tại Đặc khu Columbia) vào ngày thứ hai đầu tiên sau ngày thứ tư lần thứ hai trong tháng 12 và cùng bỏ phiếu. Chính vì có sự tập hợp kết quả bầu cử của 51 nhóm người nên mới có định nghĩa kỹ thuật là đại cử tri đoàn mặc dù 51 nhóm này không thực sự có tập hợp về chung một nơi để bầu cử. Hệ thống đại cử tri đoàn, giống như một đại hội toàn quốc, là một nhân tố gián tiếp trong tiến trình bầu lên tổng thống.
Sự phù hợp của hệ thống Cử tri đoàn là một vấn đề đang được tranh luận. Những người ủng hộ cho rằng nó là một thành phần cơ bản của chủ nghĩa liên bang Mỹ. Họ duy trì hệ thống bầu người chiến thắng trong số phiếu phổ thông trên toàn quốc trong hơn 90% các cuộc bầu cử tổng thống; thúc đẩy ổn định chính trị; bảo tồn vai trò Hiến pháp của các bang trong các cuộc bầu cử tổng thống; và thúc đẩy một hệ thống đảng chính trị rộng rãi, bền bỉ và nói chung là ôn hòa.[3] Những người chỉ trích cho rằng Đại cử tri đoàn kém dân chủ hơn một cuộc bỏ phiếu phổ thông trực tiếp trên toàn quốc và có thể bị thao túng vì những đại cử tri bất tín;[4][5] rằng hệ thống này trái với một nền dân chủ phấn đấu cho tiêu chuẩn "một người, một phiếu bầu";[6] và rằng có thể có các cuộc bầu cử trong đó một ứng cử viên giành được số phiếu phổ thông toàn quốc nhưng một ứng cử viên khác giành được đa số phiếu đại cử tri và do đó lên làm tổng thống; điều này đã xảy ra vào năm 1824, 1876, 1888, 2000 và 2016.[7] Họ còn phản đối sự bất bình giữa công dân ở các bang có dân số nhỏ hơn có sức bầu cử tương ứng nhiều hơn so với các công dân ở các bang đông dân hơn.[8] Hơn nữa, các ứng cử viên có thể giành chiến thắng bằng cách tập trung nguồn lực của họ chỉ vào một vài bang dao động (swing states).[9] Trong khi dữ liệu khảo sát cho thấy việc có hệ thống bỏ phiếu bổ thông trực tiếp cho các cuộc bầu cử tổng thống vẫn được ủng hộ một cách nhất quán bởi đa số người Mỹ, sự ưa thích của Đại cử tri Đoàn đã dao động từ từ 35 đến 44% trong thế kỷ 21.[10][lower-alpha 1]