Yaponiya imperatori
Yapon xalqining birligi ramzi / From Wikipedia, the free encyclopedia
Yaponiya imperatori — monarx va Yaponiya imperator oilasining rahbari. Yaponiya Konstitutsiyasiga koʻra, u Yaponiya davlati va yapon xalqining birligi ramzi sifatida belgilangan va uning pozitsiyasi „suveren hokimiyatda boʻlgan xalqning irodasi“dan kelib chiqqan.[1] Imperator uy xoʻjaligi qonuni asosida imperator vorislik sulolasini boshqaradi. Imperator Yaponiya Oliy sudi tomonidan taʼqib qilinishdan immunitetga ega.[2] U, shuningdek, sintoizm dinining rahbari hamdir. Yapon tilida imperator „Samoviy hukmdor“ deb ham tarjima qilinadi.[3] Yapon sintoizmi uni quyosh maʼbudasi Amaterasuning toʻgʻridan-toʻgʻri avlodi deb biladi. Imperator, shuningdek, Yaponiyaning barcha milliy ordenlari, medallari va mukofotlarining rahbari hisoblanadi. Ingliz tilida imperator uchun „Mikado“ atamasi keng tarqalgan boʻlib, u hozirda eskirgan deb hisoblanadi.[4]
Yaponiya imperatori | |
---|---|
天皇 | |
Imperiya bayrogʻi | |
Amaldagi | |
Naruhito 2019-yil 1-maydan beri | |
Tafsilotlar | |
Taxminiy vorisi | Fumihito |
Birinchi monarx |
Imperator Jimmu Imperator Kinmei |
Shakllanishi | National Foundation Day|mil. avv. 660-yil 11-fevral |
Rezidensiyasi |
Tokio imperiya saroyi (rasmiy yashash manzili) |
Tayinlovchi | Merosiy |
Vebsayt | www.kunaicho.go.jp |
Hozirda Yaponiya imperatori „imperator“ monarxiya unvoniga ega boʻlgan dunyodagi yagona davlat rahbaridir.[5] Yaponiya imperatorlik uyi dunyodagi eng qadimiylaridan hisoblanadi.[6] Imperatorlarning tarixiy kelib chiqishi milodiy III-VI asrlar oxiridagi Kofun davriga toʻgʻri keladi, ammo anʼanaviy Kodjiki (712-yilda tugallangan) va Nixon Shoki (720-yil tugagan) haqidagi maʼlumotlarga koʻra, Yaponiyaga miloddan avvalgi 660-yilda imperator Jimmu asos solgan. U Amaterasuning bevosita avlodi ekanligi aytilgan.[7][8]
Yaponiya imperatorining tarixiy roli asosan tantanali ramziy rol bilan haqiqiy hukmdor roli oʻrtasida almashinib kelgan. 1199-yilda birinchi syogunat tashkil etilganidan keyin Yaponiya imperatorlari koʻplab gʻarb monarxlaridan farqli oʻlaroq, kamdan-kam hollarda jang maydonida oliy qoʻmondon rolini oʻz zimmalariga olishgan. Yaponiya imperatorlari deyarli har doim turli darajada tashqi siyosiy kuchlar tomonidan nazorat qilingan. Masalan, 1192-1867-yillar oraligʻida syōgunlar yoki ularning Kamakuradagi shikken regentlari (1203-1333-yillar) Yaponiyaning amalda hukmdorlari boʻlgan, ammo ular nominal ravishda imperator tomonidan tayinlangan. 1867-yilda Meydzi inqilobidan soʻng, imperator 1889-yilgi Meydzi Konstitutsiyasida mustahkamlanganidek, mamlakatdagi barcha suveren hokimiyatning timsolidir. 1947-yilgi konstitutsiya kuchga kirganidan soʻng imperatorning roli hatto nominal siyosiy vakolatlarga ega boʻlmagan holda tantanali davlat rahbari roliga oʻtkazildi.
Oʻn toʻqqizinchi asr oʻrtalaridan boshlab Imperator saroyi Tokio (Yaponiyaning hozirgi poytaxti) markazidagi Edo qal’asining eski oʻrnida joylashgan. Ilgari imperatorlar deyarli oʻn bir asr davomida Kiotoda (qadimgi poytaxt) istiqomat qilishgan. Imperatorning tugʻilgan kuni (hozirda 23-fevral) milliy bayramdir.
Naruhito — Yaponiyaning hozirgi imperatori. U 2019-yil 1-mayda otasi imperator Akixito taxtdan voz kechganidan soʻng Xrizantema taxtiga chiqdi.