Togʻli Qorabogʻdagi qurolli toʻqnashuv (2020)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Togʻli Qorabogʻdagi qurolli toʻqnashuv — Ozarbayjon qurolli kuchlari va tan olinmagan Togʻli Qorabogʻ Respublikasining (TQR) qurolli tuzilmalari oʻrtasidagi keng koʻlamli, yuqori darajadagi toʻqnashuv boʻlib, bu 1994-yilda Qorabogʻ urushi tugagandan beri mintaqadagi eng yirik, eng uzun va qonli urush hisoblanadi. Oktyabr oyining oʻrtalaridan boshlab kuchli jangovar harakatlar Hadrut-Jebrayil yoʻnalishida, Ozarbayjon va Eron oʻrtasida tabiiy chegara vazifasini oʻtaydigan Araks daryosi vodiysida olib borildi[21].
Togʻli Qorabogʻdagi qurolli toʻqnashuv | |||||
---|---|---|---|---|---|
Qorabogʻ mojarosining bir qismi | |||||
| |||||
Raqiblar | |||||
Togʻli Qorabogʻ Respublikasi | Ozarbayjon | ||||
Qoʻmondonlar | |||||
Arayik Harutyunyan (Tan olinmagan Togʻli Qorabogʻ Respublikasi Prezidenti, Oliy Bosh qoʻmondon) Jalal Harutyunyan (Togʻli Qorabogʻ Respublikasining 27-oktabrgacha mudofaa vaziri) Mikayel Arzumanyan (Togʻli Qorabogʻ Respublikasining 27-oktabrdan mudofaa vaziri) |
Ilhom Aliyev (Ozarbayjon Prezidenti, Oliy Bosh qoʻmondon) Zokir Hasanov (Ozarbayjon mudofaa vaziri) Mais Barxudarov[4] (harbiy birlashma qoʻmondoni) Hikmat Mirzayev[5] (Maxsus kuchlar qoʻmondoni; qism komandiri) Hikmat Hasanov[6][7] (1-armiya korpusi qoʻmondoni) Elchin Guliyev[8] (Davlat chegara xizmati boshligʻi) | ||||
Kuchlar | |||||
TQR mudofaa armiyasi | Ozarbayjon qurolli kuchlari | ||||
Yoʻqotishlar | |||||
Armaniston va TQR maʼlumotlariga koʻra: • 1166 ta oʻlgan[9] Ozarbayjon maʼlumotlariga koʻra: Texnikalar roʻyxati:
• Tinch aholidan 39 tasi oʻldirilgan va 118 tasi yaralangan[14] |
Ozarbayjon maʼlumotlariga koʻra: • eʼlon qilinmagan Armaniston va TQR maʼlumotlariga koʻra: Texnikalar roʻyxati:
• Tinch aholidan 91 tasi oʻldirilgan va 404 tasi yaralangan[20] | ||||
Umumiy yoʻqotishlar | |||||
130 dan ortiq tinch fuqarolar oʻldirilgan 500 dan ortiq kishi yaralangan |
27-sentabr kuni ertalab Ozarbayjon qoʻshinlarining aviatsiya, zirhli texnika, artilleriya va zarba beruvchi pnevmatik samolyotlardan keng koʻlamda hujumi boshlandi. Ozarbayjon Respublikasi Mudofaa vazirligining xabar berishicha, ushbu jang Armaniston tomoni Ozarbayjonning bir nechta aholi punktlarini oʻqqa tutishiga javoban boshlangan qarshi hujum operatsiyasi boʻlgan[22].
Ikkala tomon ham harbiylar va tinch aholi orasida koʻplab qurbonlar boʻlganligi haqida xabar qilmoqda[23]. Armaniston va Togʻli Qorabogʻ Respublikasida harbiy holat va umumiy safarbarlik eʼlon qilindi[24]. Shuningdek, butun Ozarbayjonda harbiy holat eʼlon qilindi va bir qator viloyatlarda komendantlik soati joriy etildi. 28-sentabrda Armaniston 18 yoshdan oshgan safarbarlik zaxirasidagi barcha erkaklarning mamlakatni tark etishini taqiqladi va Ozarbayjon qisman safarbarlik eʼlon qildi[25][26].
Turkiya Ozarbayjonga siyosiy va harbiy yordam bermoqda, uni harbiy texnika, maslahatchilar va malakali harbiy oʻqituvchilar bilan taʼminlamoqda[27][28]. Bir qator manbalarga koʻra, Turkiyaning koʻmagi bilan Turkiyani qoʻllab-quvvatlovchi qurolli birlashmalarning suriyalik yollanma askarlari jangovar harakatlar boshlanishidan oldin darhol Qorabogʻga yuborilgan[29]. Bi-bi-si taʼkidlaganidek, Armaniston urushda rasmiy ravishda qatnashmasa ham, Armaniston va Togʻli Qorabogʻ, hech boʻlmaganda harbiy jihatdan, aslida bir butunlikni tashkil qiladi. Shuningdek, TQR tomoni Livan, Suriya va Lotin Amerikasidan kelgan koʻngillilarning ishtirokini qayd etdi.
Koʻpgina jahon kuchlari va xalqaro tashkilotlar mojaroni qattiq qoralab, ikkala tomonni ham keskinlikni pasaytirishga va darhol konstruktiv muzokaralarni boshlashga chaqirishdi[30]. OBCE Minsk guruhiga hamraislik qilayotgan davlatlarning yordami bilan mojaro zonasida harbiy asirlar va oʻliklarning jasadlarini[31][32] almashish uchun uch marotaba sulh eʼlon qilindi, ammo har safar tomonlar bir-birini sulhni buzganlikda aybladilar va harbiy harakatlar qayta tiklandi[33][34][35][36].