START I
From Wikipedia, the free encyclopedia
START I (Strategik qurollarni qisqartirish toʻgʻrisidagi shartnoma) AQSh va Sovet Ittifoqi oʻrtasida strategik hujum qurollarini qisqartirish va cheklash toʻgʻrisidagi ikki tomonlama shartnoma edi. Shartnoma 1991-yil 31-iyulda imzolangan va 1994-yil 5-dekabrda kuchga kirdi[1]. Shartnoma imzolagan davlatlarga 6000 dan ortiq yadro kallaklari va jami 1600 ta qit'alararo ballistik raketalar (ICBM) va bombardimonchi samolyotlarni joylashtirishni taqiqladi.
Toʻliq nomi:
| |
---|---|
Turi | Strategik yadroviy qurolsizlanish |
Tayyorlangan kuni | 1982-yil 29-iyundan 1991-yil 31-iyungacha |
Imzolangan sanasi | 1991-yil 31-iyul |
Imzolangan joyi | SSSR, Moskva |
Kuchga kirishi | 1994-yil 5-dekabr |
Harakatlarning oxiri | 2009-yil 5-dekabr |
Tomonlar |
AQSh, George H. W. Bush SSSR, Mikhail Gorbachev |
Tillari | Rus, ingliz |
START tarixidagi eng yirik va eng murakkab qurollarni nazorat qilish shartnomasini muzokara qildi va uning 2001-yil oxirida yakuniy amalga oshirilishi o'sha paytda mavjud bo'lgan barcha strategik yadro qurollarining qariyb 80 foizini yo'q qilishga olib keldi. AQSh prezidenti Ronald Reygan tomonidan taklif qilingan START II bo'yicha muzokaralar boshlanganidan keyin u START I deb o'zgartirildi.
Shartnoma muddati 2009-yil 5-dekabrda tugagan.
2010-yil 8-aprelda Pragada AQSh prezidenti Barack Obama va Rossiya prezidenti Dmitriy Medvedev tomonidan almashtirilgan Yangi START shartnomasi imzolandi. AQSh Senati va Rossiya Federal Assambleyasi tomonidan ratifikatsiya qilinganidan so'ng, shartnoma 2011-yil 26-yanvarda kuchga kirdi va Amerika, Sovet yoki Rossiya strategik yadroviy qurollarini chuqur qisqartirishni 2026-yil fevraligacha uzaytirdi[2][3].