Radiatsiyadan himoya qilish
From Wikipedia, the free encyclopedia
Radiatsiyadan himoya qilish, ya`ni radiologik himoya sifatida ham tanilgan, Xalqaro atom energiyasi agentligi tomonidan "odamlarni ionlashtiruvchi nurlanish ta'sirining zararli ta'siridan himoya qilish va bunga erishish vositalari" deb atalgan.[1] Ta'siri inson tanasidan tashqaridagi radiatsiya manbasidan yoki radioaktiv ifloslanishni yutish natijasida yuzaga kelgan ichki nurlanish tufayli bo`ladi.
Ionlashtiruvchi nurlanish sanoat va tibbiyotda ko`p qo'llaniladi va tirik to'qimalarga mikroskopik zarar etkazish orqali sog'liq uchun katta xavf tug'diradi. Ionlashtiruvchi nurlanishning sog'liqqa ta'sirini ikkita asosiy ta`siri mavjud. Yuqori ta'sirlarda u "to'qima" ta'sirini keltirib chiqaradi, ular sodir bo'lishining aniqligi sababli "deterministik" ta'sirlar deb ataladi, an'anaviy ravishda kulrang birlik bilan ko'rsatiladi va o'tkir radiatsiya sindromiga olib keladi. Past darajadagi ta'sirlar uchun radiatsiyadan kelib chiqadigan saraton xavfi statistik jihatdan yuqori bo'ladi, an'anaviy ravishda zilvert birligi yordamida aniqlanadi.
Radiatsiyadan himoyalanishning asosiy sharti shundaki vaqt, masofa va himoya qilish kabi oddiy himoya choralari yordamida dozani oldini olish yoki kamaytirishdan iborat. Ta'sir qilish muddati zarur bo'lgan vaqt bilan cheklanishi kerak bo`ladi, nurlanish manbasidan masofa maksimal darajada bo'lishi kerak va iloji boricha manba yoki tekshiruvchi himoyalangan bo'lishi kerak. Kasbiy yoki favqulodda ta'sir qilishda shaxsiy dozani o'lchash uchun tashqi nurlanish uchun shaxsiy dozimetrlar qo'llaniladi.
Radiatsiyadan himoya qilish va dozimetriyani baholash uchun Radiatsiyadan himoya qilish bo'yicha Xalqaro komissiya va Radiatsiya birliklari va o'lchovlari bo'yicha xalqaro komissiya ma'lum darajadagi nurlanishning inson tanasiga biologik ta'sirini hisoblash uchun foydalaniladigan tavsiyalar va ma'lumotlarni e'lon qiladi.