Elektron tutish
From Wikipedia, the free encyclopedia
Elektron tutib olish — bu elektr neytral atomning protonga boy yadrosi odatda K yoki L dan ichki atom elektronini yutish jarayonidir. Shunday qilib, bu jarayon yadro protonini neytronga oʻzgartiradi va bir vaqtning oʻzida elektron neytrino emissiyasini keltirib chiqaradi.
- p + e ^(-) --- n + v (e)
- yoki yadro reaksiyasi tenglamasi sifatida yozilsa ν
Bu maqola birorta turkumga qoʻshilmagan. Iltimos, maqolaga aloqador turkumlar qoʻshib yordam qiling. (2023-06) |
Bu tanho chiqarilgan neytrino butun parchalanish energiyasini oʻz ichiga olganligi uchun, u tanho xarakterli energiyaga ega. Shuningdek, neytrino emissiyasining impulsi qiz atomining bir xarakterli impuls bilan orqaga qaytishiga olib keladi.
Natijada paydo boʻlgan qizi nuklid, agar u uygʻongan holatda boʻlsa, undan asosiy holatga oʻtadi. Koʻpincha, bu oʻtish paytida gamma nurlari chiqariladi, lekin yadroviy qoʻzgʻalish ichki konversiya orqali sodir boʻlishi mumkin.
Atomdan ichki elektronni tortib olgandan soʻng, tashqi elektron tortilgan elektronga almashtiradi va bu jarayonda bir yoki bir nechta xarakterli rentgen fotonlari chiqariladi. Elektron tutilishi baʼzida Parma effektiga ham olib kelishi mumkin, bu yerda elektron kamroq energiyali elektron holatini izlash jarayonida atom elektronlari orasidagi oʻzaro taʼsir tufayli atomning elektron qobigʻidan chiqariladi.
Elektron tutilgandan soʻng, atom soni bittaga kamayadi, neytron soni bittaga koʻpayadi va massa sonida hech qanday oʻzgarish boʻlmaydi. Oddiy elektronni tutish oʻz-oʻzidan neytral atomga olib keladi, chunki elektron qobiqdagi elektronning yoʻqolishi musbat yadro zaryadining yoʻqolishi bilan muvozanatga keladi. Undan tashqari, musbat atom ioni keyingi Parma elektron emissiyasidan kelib chiqishi mumkin.
Elektron tutilishi toʻrtta asosiy kuchlardan biri boʻlgan kuchsiz oʻzaro taʼsirning namunasi hisoblanadi.
Elektron tutilishi yadrodagi protonlarning oʻzaro koʻpligiga ega boʻlgan izotoplar uchun asosiy parchalanish rejimi hisoblanadi, ammo izotop va uning boʻlgʻusi qiz yadro (sal kam musbat zaryadli izobar) oʻrtasidagi energiya farqi bu nuklidning pozitron chiqarish orqali parchalanishi uchun yetarli boʻlmaydi. Elektron tutilishi har doim pozitron emissiyasi bilan parchalanish uchun etarli energiyaga ega boʻlgan radioaktiv izotoplar uchun yana bir parchalanish rejimi hisoblanadi. Elektron tutilishi baʼzan beta-yemirilishning bir turi sifatida kiritiladi,[1] chunki kuchsiz kuch vositachilik qiladigan asosiy yadro jarayoni bir xil. Yadro fizikasida beta-parchalanish radioaktiv parchalanishning bir turi boʻlib, bunda atom yadrosidan beta nurlari (tezlashtirilgan energetik elektron yoki pozitron) va neytrino chiqariladi. Elektron tutilishi baʼzan teskari beta parchalanishi deb ham ataladi, biroq bu tushuncha odatda elektron antineytrinoning proton bilan oʻzaro taʼsirini anglatadi.[2]
Agar ona atom va qiz atom oʻrtasidagi energiya farqi 1,022 MeV dan kam boʻlsa pozitron emissiyasi taqiqlangan boʻladi, chunki bunga ruxsat berish uchun etarli parchalanish energiyasi mavjud emas va shuning uchun elektronni ushlab turish yagona parchalanish rejimidi boʻladi. Masalan, rubidiy-83 (37 protonlar, 46 neytronlar) kripton-83 ga parchalanadi (36 protonlar, 47 neytronlar).