Butanda turizm
From Wikipedia, the free encyclopedia
Butandagi turizm 1974-yilda Butan hukumati daromadlarni oshirish va Butanning noyob madaniyati hamda anʼanalarini tashqi dunyoga targʻib qilish maqsadida oʻzining yakkalangan mamlakatini chet elliklar uchun ochganida boshlangan. 1974-yilda Butan Qirolligiga jami 287 nafar sayyoh tashrif buyurdi. Butanga tashrif buyurgan sayyohlar soni 1992-yilda 2850 nafarga, 1999-yilda esa 7158 nafarga koʻtarildi[1]. 1980-yillarning oxiriga kelib, turizm mamlakatga yiliga 2 million AQSh dollaridan ortiq daromad keltirdi.
Chet elliklar uchun ochiq boʻlsa-da, Butan hukumati Butanning noyob va deyarli buzilmagan landshafti hamda madaniyatiga sayyohlarning turlicha taʼsir koʻrsatishi mumkinligini juda yaxshi biladi. Shunga koʻra, ular boshidanoq turistik faollik darajasini cheklab, yuqori sifatli turizmni afzal koʻrishdi. Dastlab, bu siyosat „yuqori qiymat, past hajm“li[2] turiz sifatida tanilgan. U 2008-yilda „yuqori qiymat, past taʼsir“, „nozik, ammo muhim siljish“ deb oʻzgartirildi. Kam taʼsir tashrif buyuruvchilarning kamligi orqali kafolatlangan boʻlsa-da, Butanga sayohat qilish uchun boy boʻlish talab etiladi[3], bu esa tanqid va „yuqori qiymatli turist“ boʻlish uchun boy boʻlish shartmi degan savolni keltirib chiqardi. Mamlakatda sayyohlar uchun kunlik toʻlov eng yuqori mavsumda bir kishi uchun kuniga 250 AQSh dollarini, past mavsumda esa kuniga 200 AQSh dollarini tashkil qiladi[4][5]. Keyinchalik, Butan hukumati „madaniy va ekologik“ qadriyatlar saqlanib qolishi kerak boʻlsa-da, koʻproq sayyohlarni kutib olishga tayyorligini koʻrsatdi. 2005-yilda „Barqaror turizmni rivojlantirish strategiyasi“ deb nomlangan hujjat „Butanni boy sayyohlar uchun jozibador ekzotik joy sifatida targʻib qilish uchun mamlakat madaniyati va atrof-muhitidan foydalangan holda sayyohlar sonini koʻpaytirish“ga koʻproq eʼtibor qaratishni maqsad qilib belgilab berdi[6].
Butan hukumati 1991-yil oktyabr oyida Butan turizm korporatsiyasini (BTC) xususiylashtirdi va bu bilan xususiy sektor investitsiyalari va faoliyatini osonlashtirdi. Natijada, 2018-yil holatiga koʻra, mamlakatda 75 tadan ortiq litsenziyaga ega turistik kompaniyalar faoliyat yuritmoqda[1]. Ilgari barcha sayyohlar (guruh yoki individual) rejalashtirilgan, oldindan toʻlanadigan, yoʻlboshchili paket-tur yoki maxsus ishlab chiqilgan sayohat dasturi boʻyicha sayohat qilishlari kerak edi. Potensial sayyohlar toʻgʻridan-toʻgʻri yoki chet el agenti orqali rasmiy tasdiqlangan turoperator orqali kelishuvlarni amalga oshirishlari kerak.