David Livingstone
From Wikipedia, the free encyclopedia
David Livingstone (19 March 1813 - 4 May 1873) wakaŵa dokotala wa ku Scotland[2], Congregationalist, pioneer Christian missionary with the London Missionary Society[2], na explorer ku Africa, uyo wakakhumbanga kuti waleke wuzga; yumoza wa ŵanthu ŵakumanyikwa chomene ŵa ku Britain mu nyengo ya Victorian ya 19th century. David wakaŵa mfumu wa Mary Moffat Livingstone, uyo wakafuma mu mbumba yakumanyikwa ya ŵamishonale ya mu virimika vya m'ma 1700, Moffat.[2] Livingstone wakaŵa munthu wavinjeru uyo wakacitanga vinthu vinandi vyakupambanapambana. Wakaŵa mishonale wa Chiprotesitanti uyo wakajipeleka kuti waŵe musambiri, munthu uyo wakajipeleka kuti waŵe musambazi, wasayansi, wakwendakwenda, wakunozga vinthu, wakususka wuzga, na wakukhozgera kuti Britain yisandenge malonda ghake na kukhazikiska maufumu ghanyake.[3]
David Livingstone FRGS FRS | |
---|---|
Kubabika | (1813-03-19)19 March 1813 Blantyre, South Lanarkshire, in Scotland |
Kufwa | 1 May 1873(1873-05-01) (vyaka vikaŵa 60)[1] Chief Chitambo's Village, Kingdom of Kazembe (today Northern Province, Zambia) |
Resting place | Westminster Abbey 51.499444°N 0.1275°W / 51.499444; -0.1275 |
Known for | Proselytizing Christianity, exploration of Africa, and meeting with Henry Stanley |
Mbumba |
Mary Moffat
(m. 1845; died 1862) |
Ŵana | 6 |
Livingstone wakamanyikwanga kuti ni munthu uyo wakakhumbanga kumanya uko kukufuma maji gha mu Mlonga wa Nile, ndipo wakagomezganga kuti usange wangawuskapo cisisi ici, wamanyikwenge kuti wacitengepo kanthu kuti walekeske malonda gha ŵazga mu caru ca East Africa. Wakaphalira mubwezi wake kuti: "Maji gha mu Nile ghali na candulo cifukwa ca kunovwira kuti niŵe na nkhongono pakati pa ŵanthu. Nkhongono iyi [ndiyo] nkhugomezga kuti yizamumazga suzgo likuru".[4] Wakamba kupenja malo ghakupambanapambana gha ku Central Africa, ndipo ivi vikapangiska kuti ŵanthu ŵa ku Europe ŵasange malo ghakupambanapambana mu Africa. Pa nyengo yeneyiyo pera, maulendo ghake gha umishonale, "kuzgeŵa", na nyifwa yake mu Africa, ndiposo kuzunurika kwake nga ni munthu wakuzirwa mu 1874 vikapangiska kuti paŵe maubwezi ghanandi gha Ŵakhristu ŵa ku Central Africa.[5]