Chindindindi cha ku Turkey na Syria mu 2023
From Wikipedia, the free encyclopedia
Pa 6 February 2023, pa 04:17 TRT (01:17 UTC), chindindindi cha M 7.8 chikasunkhunya kumwera na pakati kwa Turkey na kumpoto na kumanjiliro gha dazi kwa Syria..[1][2] Malo agha ghakaŵa pa mtunda wa makilomita 32 kumanjiliro gha dazi kwa Gaziantep. Chindindindi ichi chikaŵa na nkhongono ya Mercalli ya XI (Extreme), ndipo chikalondezgana na chindindindi cha M 7.7 pa 13:24.[3] Chindindindi ichi chikachitika pa mtunda wa makilomita 95 (59 mi) kumpoto-m'mafumiro gha dazi kwa chigaŵa chakwamba, mu chigaŵa cha Kahramanmaraş. Ŵanthu ŵanandi ŵakakomeka.
Chindindindi cha M 7.8 ndicho chikaŵa chankhongono chomene mu Turkey kufuma apo chikachitikira ku Erzincan mu 1939 ndipo chikaŵa chakukhora chomene. Cikaŵa cinyake mwa vindindindi vikuru comene ivyo vikacitikapo mu vyaru vya ku Levant. Likapulikikwa m'paka ku Eguputo, Israyeli, Palestina, Lebanoni, Kipro, na mumphepete mwa Nyanja Yiswesi ku Turkey. Mu masabata ghatatu ghakulondezgapo, kukachitika vindindindi vinyake vyakujumpha 10,000. Vinthu ivi vikacitika cifukwa ca kuzgoka kwa maji.
Vinthu vikaparanyika chomene pa malo ghakujumpha 350,000 km2 (pafupifupi malo ghakukwana maulendo 12 kufuma ku Belgium). Ŵanthu pafupifupi 14 miliyoni, panji kuti 16 peresenti ya ŵanthu wose ŵa ku Turkey, ŵakakhwaskika. Ŵanthu awo ŵakumanya vya vinthu vya ku caru ca United Nations ŵakati ŵanthu pafupifupi 1.5 miliyoni ŵakasoŵa pakukhala.
Pa 1 Malichi 2023, ŵanthu ŵakujumpha 51,800 ŵakafwa: ŵanthu ŵakujumpha 45,000 ku Turkey, ndipo ŵakujumpha 6,700 ku Syria. Ni cindindindi ico cikakoma ŵanthu ŵanandi comene mu Turkey kwambira mu 526 apo kukacitika cindindindi ca ku Antiyoke, kweniso ico cikakoma ŵanthu ŵanandi comene mu Syria kwambira mu 1822 apo kukacitika cindindi ca ku Aleppo. Chikaŵa chankhongono chomene pa charu chose kufuma apo kukachitika chindindindi cha ku Haiti mu 2010, ndipo chikaŵa cha nambara 5 pa chindindindi chikuru chomene cha m'ma 2000. Vinthu vyose ivyo vikaparanyika pa chindindindi ichi vikakwana madola 84.1 biliyoni. Iyi ni soka likuru comene kuluska masoka ghose ghacilengiwa agho ghali kucitika mu Turkey.
Misewu iyo yikanangika, chimphepo cha mu nyengo ya chiwuvi, na kutondeka kwendera lumoza, vikapangiska kuti mulimo wa kuponoska na kovwira awo ŵakakhwaskika na masoka wa AFAD uleke kwenda makora. Ku Turkey, ŵanthu ŵakujumpha 141,000 ŵakufuma mu vyaru 94 ŵakawovwirapo.