Bosna Savaşı
Bosna Hersek'te 3 yıl sürmüş askeri bir çatışma / From Wikipedia, the free encyclopedia
Bosna Savaşı (Sırp-Hırvatça: Rat u Bosni i Hercegovini / Рат у Босни и Херцеговини), 1992 ile 1995 yılları arasında Bosna-Hersek'te meydana gelen uluslararası bir silahlı çatışmaydı. Savaşın, genellikle daha önceki bir dizi şiddet olayını takiben 6 Nisan 1992'de başladığı kabul edilir. Savaş, 14 Aralık 1995'te Dayton Anlaşması'nın imzalanmasıyla sona erdi. Ana savaşan taraflar, sırasıyla Hırvatistan ve Sırbistan tarafından yönetilen ve sağlanan proto-devletler olan Bosna-Hersek Cumhuriyeti, Hersek-Bosna Hırvat Cumhuriyeti ve Sırp Cumhuriyeti güçleriydi.
Bosna Savaşı | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Yugoslav Savaşları | ||||||||
Soldan saat yönünde: 1. Yürütme Konseyi Binası (şimdiki Yunanistan-Bosna Hersek Dostluk Binası), Saraybosna'da tank ateşiyle vurulduktan sonra yanıyor. 2. Mayıs 1992; Sırp Cumhuriyeti Ordusu subaylarıyla birlikte Ratko Mladić. 3. 1992'deki kuşatma sırasında Saraybosna'da Norveçli bir Birleşmiş Milletler barış gücü. | ||||||||
| ||||||||
Taraflar | ||||||||
Ekim 1992'ye kadar: Bosna-Hersek Cumhuriyetib Hersek-Bosna Hırvat Cumhuriyeti Hırvatistan Destek: NATO (bombardıman, 1995) |
Ekim 1992–94: Hersek-Bosna Hırvat Cumhuriyeti Hırvatistan |
Mayıs 1992'ye kadar: Sırp Cumhuriyeti Krayina Sırp Cumhuriyeti Batı Bosna Destek: Yugoslavya Federal Cumhuriyeti | ||||||
Komutanlar ve liderler | ||||||||
Aliya İzzetbegoviç Leighton W. Smith Jr. |
Franjo Tuđman Mate Boban Krešimir Zubak Milivoj Petković |
Slobodan Milošević Fikret Abdiç | ||||||
Güçler | ||||||||
ARBiH: 275.000 asker 110.000 rezerv 40 tank 30 ZPT |
HVO: 45.000-50.000 asker[1][2][3] 75 tank 50 ZPT 200 top Hırvat Ordusu: 15.000 asker |
JNA: bilinmiyor VRS: 80.000 asker 300 tank 700 ZPT 800 top Batı Bosna: 4.000–5.000 asker | ||||||
Kayıplar | ||||||||
30.521 Boşnak askeri öldü 31.583 Boşnak sivil öldü[4][5] |
6.000 Hırvat asker öldü 2.484 Hırvat sivil öldü[4][5] |
21.173 Sırp asker öldü 4.179 Sırp sivil öldü[4][5] | ||||||
Etnik kökenleri ve statüleri belirtilmeyen ek 5.100 kişi öldü. | ||||||||
|
Savaş, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nın dağılmasının bir parçasıydı. Slovenya ve Hırvatların 1991'de Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nden ayrılmalarının ardından, çok etnikli Bosna-Hersek Sosyalist Cumhuriyeti 29 Şubat 1992'de bir bağımsızlık referandumu kabul etti. Bosnalı Sırpların siyasi temsilcileri referandumu boykot etti ve sonucunu reddetti. Bosnalı Sırpların çoğunluğu tarafından boykot edilen referandumun sonucunu öngören Bosna-Hersek Sırp Halk Meclisi, 28 Şubat 1992 tarihinde Bosna-Hersek Sırp Cumhuriyeti Anayasasını kabul etti ve Aliya İzzetbegoviç'in daha önce imzalanan (Bosna'nın etnik kantonlara bölünmesini öneren) Cutileiro Planı'ndan çekilmesinin ardından, Radovan Karadžić liderliğindeki ve Slobodan Milošević'in Sırp hükümeti ve Yugoslav Halk Ordusu (JNA) tarafından desteklenen Bosnalı Sırplar, etnik Sırp topraklarını güvence altına almak için güçlerini Bosna-Hersek içinde seferber etti. Sonra savaş kısa sürede etnik temizlik eşliğinde ülke geneline yayıldı.
Çatışma başlangıçta, bir tarafta daha sonra Sırp Cumhuriyeti Ordusu'na dönüşen Bosna'daki Yugoslav Ordusu birimleri ile büyük ölçüde Boşnaklardan oluşan Bosna-Hersek Cumhuriyeti Ordusu ve Hırvat Savunma Konseyi'ndeki Hırvat kuvvetleri arasındaydı. Hırvatlar ve Boşnaklar arasındaki gerilim 1992'nin sonları boyunca arttı ve 1993 başlarında Boşnak-Hırvat Savaşı'nın tırmanmasıyla sonuçlandı. Saraybosna Kuşatması ve Srebrenitsa Katliamı gibi olaylar daha sonra çatışmanın simgesi haline geldi.
Sırplar, başlangıçta Yugoslav Halk Ordusu tarafından sağlanan silahlar ve kaynaklar nedeniyle askeri açıdan üstün olsalar da, Boşnaklar ve Hırvatların 1994'te Washington Antlaşması'nın ardından Bosna-Hersek Federasyonu'nun kurulmasıyla Sırp Cumhuriyeti'ne karşı ittifak kurmasıyla ivme kaybetti. Pakistan, Birleşmiş Milletler'in silah tedariki yasağını görmezden geldi ve Bosnalı Müslümanlara havadan tanksavar füzeleri fırlatırken, Srebrenica ve Markale katliamlarından sonra NATO, 1995'te Kararlı Güç Harekâtı ile Sırp Cumhuriyeti Ordusu'nun mevzilerini hedef alarak müdahale etti. Savaş, 14 Aralık 1995 tarihinde Paris'te Bosna-Hersek Barışı İçin Genel Çerçeve Anlaşması'nın imzalanmasıyla sona erdi. Dayton, Ohio'da barış görüşmeleri yapıldı ve 21 Kasım 1995 tarihinde sonuçlandırıldı.
2008 yılının başlarında, Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, Bosna'daki savaşla bağlantılı olarak kırk beş Sırp, on iki Hırvat ve dört Boşnak'ı savaş suçlarından mahkûm etti. Tahminler, savaş sırasında yaklaşık 100.000 kişinin öldürüldüğünü göstermektedir. 2.2 milyondan fazla insan yerinden edildi ve bu, o zamanlar Avrupa'da II. Dünya Savaşı'nın sonundan bu yana en yıkıcı çatışma haline geldi. Buna ek olarak, tahmini olarak 12.000-50.000 kadın tecavüze uğradı; kurbanların çoğu Boşnak kadınlar olmak üzere, çoğunluğu Sırp güçleri tarafından gerçekleştirildi.