Berlin Muharebesi
Avrupa'da II. Dünya Savaşı'nın son büyük muharebesi / From Wikipedia, the free encyclopedia
Berlin Muharebesi, Sovyetler Birliği'nin II. Dünya Savaşı sonlarında düzenlediği genel taarruzlardan biri olan Berlin Stratejik Taarruz Harekâtı sonunda gerçekleşen muharebedir. Avrupa Cephesi'ndeki son genel taarruz olmamakla birlikte,[A] Almanya'nın kayıtsız şartsız teslimiyle sonuçlandığı için savaşı bitiren muharebe olarak kabul edilmektedir. Berlin Harekâtı, sadece Berlin'i almak için girişilen bir harekât değildi. Esas olarak üç Sovyet cephesi kuvvetlerinin, hâlen Alman kontrolünde olan Elbe Nehri'nin doğusundaki Alman topraklarının işgalini amaçlıyordu. Elbe, Alman topraklarını kuzeyden güneye kabaca ikiye bölmektedir. Berlin Muharebesi ise, kentin Kızıl Ordu birliklerince ele geçirilmesi içindi, çatışmalar kent sınırları içinde gerçekleşti ve Avrupa cephelerinde savaşın sonunu getirdi.
Berlin Muharebesi | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi | |||||||||||
Reichstag'a dikilen Sovyet bayrağı, Mayıs 1945 | |||||||||||
52°31′07″K 13°22′34″D
| |||||||||||
Taraflar | |||||||||||
Almanya |
Sovyetler Birliği Polonya | ||||||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||||||
Adolf Hitler (ölü) Gotthard Heinrici Hasso von Manteuffel Theodor Busse Ferdinand Schörner Helmuth Reymann Kurt v. Tippelskirch Walther Wenck Walther Nehring |
Josef Stalin Georgi Jukov İvan Konev Konstantin Rokossovski | ||||||||||
Güçler | |||||||||||
Berlin Harekâtı 766.750 erat 1.519 Zırhlı savaş aracı[1] 2.224 uçak[2] 9.303 top[3] Berlin Muharebesi 45 bin erat polis kuvveti, Hitler Gençliği, 40 bin Yurt Muhafızı[4] |
Berlin Harekâtı 2,5 milyon erat 6.250 tank 7.500 uçak 41.600 top[5][6] Berlin Muharebesi 1,5 milyon erat[4] | ||||||||||
Kayıplar | |||||||||||
Sovyet kaynakları 458.080 ölü 479.298 tutsak[7] Toplam 937.378 Alman kaynakları 100 bin ölü[8] Berlin Muharebesi, 22 bin sivil, 22 bin asker ölü[9] |
SSCB: 81.116 ölü ve kayıp,[10] 280.251 yaralı Toplam 361.367 1.997 tank 2.108 top 917 uçak[10] |
Berlin Muharebesi'nin sonucu, Berlin Harekâtı'nın ilk aşamalarında, Alman başkentinin dışında belirlenmişti. Sovyet birlikleri kenti kuşatmaya çalışırken Alman kuvvetleri de bunu engellemek için mücadele etti ve sonunda bu birlikler kentin dışında ya imha oldular ya da silah bırakmak zorunda kaldılar. Bu mücadeleler kentin kaderini belirledi ve Berlin'de çok sert çatışmalar yaşandı. Kızıl Ordu birlikleri kent merkezine sokak sokak çatışarak ilerlediler.
Kızıl Ordu, 16 Ocak 1945 tarihinde başlayan Vistül-Oder Taarruzu ile Alman cephesini yarmıştı ve Kızıl Ordu birlikleri günde 30 – 40 km.lik bir hızla batı yönünde ilerlemeye başladılar. Doğu Prusya, Aşağı Silezya, Doğu Pomeranya ve Yukarı Silezya topraklarını geçen Sovyet birlikleri, Oder Nehri üzerinde Berlin'in 60 km. doğusuna düşen Küstrin yakınlarındaki Oder köprübaşında geçici olarak durdular. Ardından Berlin'e yönelen genel taarruz boyunca iki Sovyet cephesine bağlı kuvvetler Berlin'e doğudan ve güneyden ilerlemişlerdi. Bir üçüncü Sovyet cephesi ise Berlin'in kuzey kesiminde mevzi almış olan Alman kuvvetlerini bu kesimde yenilgiye uğrattı.
Berlin'in dışındaki ön savunma hazırlıklarına 20 Mart'ta başlanıldı. O tarihte, Vistül Ordular Grubu Komutanlığını yeni üstlenmiş olan General Gotthard Heinrici, esas Sovyet taarruzunun, cephe haritalarında da açıkça görüldüğü gibi Oder Nehri üzerindeki köprübaşından yapılacağını düşünmekteydi. Bu düşünceyle, Berlin'in 90 km. doğusunda bulunan Seelow Tepeleri'nde savunma tertibatı almıştır. Berlin'deki esas muharebe başlamadan önce Sovyet kuvvetleri, bu mevzilere taarruz ederek Seelow Tepeleri Muharebesi ve Halbe Muharebesi'yle Berlin'in kuşatılmasını tamamladılar. Mareşal İvan Konev'in 1. Ukrayna Cephesi kuvvetleri, Alman Merkez Ordular Grubu'nun son birliklerini de kuzeye sürerken Mareşal Jukov'un 1. Belarus Cephesi topçusu, 20 Nisan'da Berlin merkezini ateş altına almaya başladı. Alman savunmasının büyük kısmı, General Helmuth Weidling komutası altındaki, yıpranmış, kötü donanımlı, kötü organize olmuş Wehmacht ve Waffen-SS tümenleri ile Yurt Muhafızları ve Hitler Gençliği unsurlarından oluşan birliklerdir. Birkaç gün içinde Kızıl Ordu birlikleri kent içinde hızla ilerleyerek kent merkezine ulaştılar ve şiddetli çatışmaların ardından Reichstag'ı 30 Nisan'da düşürdüler.
Savaş bitmeden, 30 Nisan 1945 tarihinde önce Hitler ve bazı yandaşları intihar etti. Kentteki çatışmalar 2 Mayıs 1945 gününe kadar devam etmiştir. Bu tarihte Berlin Savunma Sahası Komutanı General Helmuth Weidling, Sovyet 8. Muhafız Ordusu Komutanı General Vasili Çuykov'a teslim oldu. General Çuykov, Mareşal Georgi Jukov'un 1. Belarus Cephesi komutanlarındandır. Ancak çatışmalar kentin kuzeybatısında ve güneybatısında 8 Mayıs'a kadar devam etti. Bu çatışmalar daha çok, Sovyet kuvvetlerine teslim olmaktansa Amerikan ve İngiliz kuvvetlerine teslim olmak uğruna sürdürülmüştür.
Berlin, 1806'dan beri yabancı bir işgalci tarafından ele geçirilmemişti.[11]