Yodo
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ang yodo (Ingles: Iodine)[5] ay isa sa mga kemikal na elemento na may atomikong bilang 53.[6] Ito ay isang madilim na kulay abo, makintab, may pagkakristal na solido. Kapag pinainit ito ay bumubuo ng isang biyoletang singaw. Ang singaw na ito ay nakakairita at nakakalason. Ang yodo ay bahagyang matutunaw sa tubig, na magbibigay ng kulay-brown na solusyon. Mas mahusay itong natutunaw sa iba pang mga solvents tulad ng alkohol. Dalawang bahagi ng yodo na may siyamnapu't-walong parte ng alkohol ay ginagamit bilang isang malakas na antiseptiko.[7]
Yodo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Bigkas sa Ingles | /ˈaɪədaɪn,_ʔdɪn,_ʔdiːn/ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hitsura | makintab na metal na kulay abong solido, itim/biyoletang likido, biyoletang gas | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pamantayang atomikong timbang Ar°(I) |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Yodo sa talahanayang peryodiko | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Atomikong bilang (Z) | 53 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pangkat | pangkat 17 (mga haloheno) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Peryodo | peryodo 5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bloke | p-bloke | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Konpigurasyon ng elektron | [Kr] 4d10 5s2 5p5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mga elektron bawat kapa | 2, 8, 18, 18, 7 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Katangiang pisikal | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pase sa STP | solido | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Punto ng pagkatunaw | (I2) 386.85 K (113.7 °C, 236.66 °F) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Punto ng pagkulo | (I2) 457.4 K (184.3 °C, 363.7 °F) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Densidad (malapit sa r.t.) | 4.933 g/cm3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Puntong triple | 386.65 K, 12.1 kPa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Puntong kritikal | 819 K, 11.7 MPa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Init ng pusyon | (I2) 15.52 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Init ng baporisasyon | (I2) 41.57 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Molar na kapasidad ng init | (I2) 54.44 J/(mol·K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Presyon ng singaw (rhombic)
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Katangiang atomiko | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mga estado ng oksidasyon | −1, +1, +2,[2] +3, +4, +5, +6, +7 (isang matapang na asidikong oksido) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Elektronegatibidad | Eskala ni Pauling: 2.66 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mga enerhiyang ionisasyon |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Radyong atomiko | emperiko: 140 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Radyong Kobalente | 139±3 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Radyong Van der Waals | 198 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mga linyang espektral ng yodo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ibang katangian | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Likas na paglitaw | primordiyal | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kayarian ng krystal | base-centered orthorhombic | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Termal na konduktibidad | 0.449 W/(m⋅K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Elektrikal na resistibidad | 1.3×107 Ω⋅m (at 0 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Magnetikong pagsasaayos | diamagnetic[3] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Molar na magnetikong susseptibilidad | −88.7×10−6 cm3/mol (298 K)[4] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bultong modulo | 7.7 GPa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bilang ng CAS | 7553-56-2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kasaysayan | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pagkakatuklas at unang pagbubukod | Bernard Courtois (1811) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pangunahing isotopo ng yodo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kategorya: Yodo
|
Ang yodo ay nangyayari sa maraming estado ng oksihenasyon, kabilang ang iodide (I−), iodate (IO− 3), at ang iba't ibang peryodateng anion. Ito ang pinakakaunti sa mga matatag na halogen, bilang ang animnapu't isang pinaka-masaganang elemento. Bilang ang pinakamabigat na mahahalagang sustansyang mineral, ang yodo ay kinakailangan para sa sistesis ng mga hormonang tiroideo.[8] Ang kakulangan sa yodo ay nakakaapekto sa humigit-kumulang dalawang bilyong tao at ito ang nangungunang maiiwasang sanhi ng mga kapansanan sa intelektwal.[9]
Ang yodo ay nasa Talaan ng Mahahalagang Gamot ng World Health Organization.[10]