คณะราษฎร
กลุ่มการเมืองไทยที่ทำการปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 / From Wikipedia, the free encyclopedia
คณะราษฎร ([–ราดสะดอน];[4] มักสะกดผิดเป็น คณะราษฎร์) หรือ สมาคมคณะราษฎร หรือต่อมาใช้ว่า สโมสรราษฎร์สราญรมย์ เป็นกลุ่มบุคคลที่ดำเนินการการปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 บ้างยกให้เป็นพรรคการเมืองพรรคแรกของไทย แม้ไม่ได้จดทะเบียนอย่างเป็นทางการ
คณะราษฎร สมาคมคณะราษฎร สโมสรราษฎร์สราญรมย์ | |
---|---|
หมุดคณะราษฎรก่อนหายไปในวันที่ 14 เมษายน พ.ศ. 2560 | |
ผู้นำฝ่ายทหาร | พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) หลวงสินธุสงครามชัย (สินธุ์ กมลนาวิน) |
ผู้นำฝ่ายพลเรือน | หลวงประดิษฐ์มนูธรรม (ปรีดี พนมยงค์) |
นายกสมาคม | พระยานิติศาสตร์ไพศาล |
ก่อตั้ง | 5 กุมภาพันธ์ 2469 |
ถูกยุบ | 8 พฤศจิกายน 2490 (21 ปี)[lower-alpha 1] |
ที่ทำการ | พระที่นั่งอนันตสมาคม พระราชวังดุสิต (ปี 2475–2482) พระตำหนักวังสวนกุหลาบ พระราชวังดุสิต (หลังปี 2482) |
หนังสือพิมพ์ | สนับสนุนคณะราษฎร
|
จำนวนสมาชิก (ปี 2475) | 102 คน (ผู้ก่อการ) 10,000 คน[3]: 132 |
อุดมการณ์ | หลัก 6 ประการ ชาตินิยม เสรีนิยม รัฐธรรมนูญนิยม |
การเมืองไทย รายชื่อพรรคการเมือง การเลือกตั้ง |
คณะราษฎรเกิดขึ้นจากการประชุมของคณะผู้ก่อการในเดือนกุมภาพันธ์ 2469 จากนั้นมีการสมัครสมาชิกเพิ่ม จนในปี 2475 ยึดอำนาจการปกครองแผ่นดินจากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครองของประเทศสยาม จากสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ แม้ว่าพระมหากษัตริย์และฝ่ายกษัตริย์นิยมจะต่อต้านคณะราษฎรทุกวิถีทางก็ตาม เช่น การปิดสภาฯ กบฏบวรเดช และกบฏพระยาทรงสุรเดช แต่คณะราษฎรเป็นฝ่ายชนะ และมีบทบาทอย่างสูงในการเมืองไทยแทนสถาบันพระมหากษัตริย์ในช่วงปี 2481–90 อย่างไรก็ดี บรรยากาศหลังสงครามโลกครั้งที่สองและการสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดลทำให้ฝ่ายกษัตริย์นิยมสบช่องทวงอำนาจคืน จนสำเร็จในรัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2490 ซึ่งสมาชิกคณะราษฎรหมดอำนาจไปโดยสิ้นเชิง คงเหลือเพียงจอมพล ป. พิบูลสงครามซึ่งไม่มีอำนาจดังเก่าแล้ว
มรดกของคณะราษฎรถูกโจมตีในเวลาต่อมาว่าเป็นเผด็จการทหารและ "ชิงสุกก่อนห่าม" และมีการยกพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็น "บิดาแห่งประชาธิปไตยไทย" แทน[5]: 54