Mamuthi leshator
From Wikipedia, the free encyclopedia
Mamuthi leshator ( Mammuthus primigenius ) është një specie e zhdukur e mamuthit që jetoi gjatë epokes se akullnajave deri në zhdukjen e tij në fillim të epokes se Holocenit . Ishte i fundit nga llojet e mamutheve, në fillim të Pliocenit . Mamuthët leshator u ndane nga mamuthët e stepës rreth 400,000 vjet më parë në Azinë Lindore. I afërmi më i afërt itij është elefanti aziatik . Shfaqja dhe zbulimi i kësaj specie janë ndër më të mirat se çdo kafshë parahistorike për shkak të zbulimit të trupave të ngrira në Siberi dhe Alaska , si dhe skelet, dhëmbët, përmbajtja e stomakut, plehrat dhe piktura në shpella parahistorike . Mamuthet leshator kishin qenë prej kohësh të njohur në Azi para, se ato u bënë të njohura për evropianët në shekullin e 17-të. Origjina e këtyre ishte një çështje debati dhe shpesh shpjegohet si mbetje te krijesave legjendare . Mamuthi u identifikua si një specie e zhdukur e elefantit nga Georges Cuvier në 1796.
Mamuthi leshator | |
---|---|
Mostra më e madhe evropiane, një mashkull në Südostbayerisches Naturkunde- und Mammut-MuseumSiegsdorf | |
Klasifikimi shkencor | |
Unrecognized taxon (fix): | † Mammuthus |
Lloji: | Template:Taxonomy/† Mammuthus†. M.primigenius |
Emri binomial | |
M.primigenius | |
Harta tregon shpërndarjen e M. primigeniusnë blu (blu të lehta ishte toka në atë kohë), nxjerrë nga gjetjet fosile |
Mamuthet leshator kishin pothuajse të njëjtn madhesi me ato të elefantëve afrikanë . Meshkujt arritën lartësinë e shpatullave midis 2.7 dhe 3.4 m (8.9 dhe 11.2 ft) dhe peshonin deri në 6 tonë. Femrat arritën në lartësi 2.6-2.9 m (8.5-9.5 ft) në lartësi të shpatullave dhe peshonin deri në 4 tonë. Një viç i porsalindur peshonte rreth 90 kilogramë (200 lb).Mamuthi leshator ishte përshtatur mirë për mjedisin e ftohtë gjatë epokës së fundit të akullit . Ai ishte i mbuluar me lesh, me një mbulesë të jashtme të qimeve të gjata dhe një nënkemë më të shkurtër. Ngjyra e lekures ndryshonte nga errët në të celët. Veshët dhe bishti ishin të shkurtër për të minimizuar ngrirjen dhe humbjen e nxehtësisë. Kishte dhëmbe të gjata dhe të kthyera , të cilat u zëvendësinin gjashtë herë gjatë jetës së një individi. Sjellja e tij ishte e ngjashme me atë të elefantëve modernë ,përdorte fecken e tij per te ngritur objekte,per luftuar dhe per tu ushqyer. Dieta e mamuthit ishte kryesisht bar dhe gjethet . Individët ndoshta mund të arrijnë moshën 60 vjeç. Vendbanimi i tij ishte stepa e gjelbër , e cila u shtri në të gjithë Eurasia veriore dhe në Amerikën e Veriut.
Mamuthi leshator bashkëjetonte me njerëzit e hershëm, të cilët përdorën eshtrat dhe tuskset e tyre për të bërë art, vegla dhe banesa, dhe speciet gjithashtu u gjuanin për ushqim. U zhduk nga zona e saj kontinentale në fund të Pleistocenit 10.000 vjet më parë, me shumë gjasa përmes ndryshimeve klimatike dhe tkurrjes pasuese të habitatit të saj, gjuetisë nga njerëzit, ose një kombinim i të dyjave. Popullatat e izoluara mbijetuan në ishullin St. Paul deri në 5.600 vjet më parë dhe në ishullin Wrangel deri 4000 vjet më parë. Pas zhdukjes së tij, njerëzit vazhduan ta përdorin fildishin e tyre si lëndë të parë, një traditë që vazhdon sot. Është propozuar që speciet të rikrijohen përmes mjeteve të ndryshme, por asnjëra prej tyre nuk është ende e realizueshme.