Akti i Pavarësisë së Lituanisë
From Wikipedia, the free encyclopedia
Akti i Pavarësisë së Lituanisë (Lituanisht: ietuvos Nepriklausomybės Aktas) ose Akti i 16 shkurtit,[1] edhe Rezoluta për Pavarësinë Lituaneze (Lituanisht: Lietuvos Nepriklausomybės Nutarimas)[lower-alpha 1] u nënshkrua nga Këshilli i Lituanisë më 16 shkurt 1918, duke shpallur rivendosjen e një shteti të pavarur të Lituanisë, të qeverisur nga parimet demokratike, me kryeqytet Vilnius. Akti u nënshkrua nga njëzet përfaqësuesit e Këshillit, i cili kryesohej nga Jonas Basanavičius. Akti i 16 shkurtit ishte rezultat i një sërë rezolutash mbi këtë çështje, duke përfshirë një të nxjerrë nga Konferenca e Vilniusit dhe Aktin e 8 Janarit. Rruga drejt Aktit ishte e gjatë dhe komplekse, sepse Perandoria Gjermane ushtroi presion mbi Këshillin për të formojnë një aleancë. Këshilli duhej të manovronte me kujdes midis gjermanëve, trupat e të cilëve ishin të pranishëm në Lituani, dhe kërkesave të popullit lituanez.
Akti i Pavarësisë së Lituanisë | |
---|---|
Ratifikuar | 16 shkurt 1918 |
Vendndodhja | Rough draft: House of the Signatories |
Autor(ët) | Jonas Vileišis, Petras Klimas, Mykolas Biržiška, Steponas Kairys |
Nënshkruesit | 20 përfaqësuesë të Këshillit të Lituanisë |
Qëllimi | Për të shpallur ndarjen nga Perandoria Ruse |
Efektet e menjëhershme të shpalljes së rivendosjes së pavarësisë së Lituanisë ishin të kufizuara. Publikimi i Aktit u ndalua nga autoritetet gjermane dhe teksti u shpërnda dhe u shtyp në mënyrë të paligjshme. Puna e Këshillit u pengua dhe gjermanët mbetën në kontroll mbi Lituaninë.[2] Situata ndryshoi vetëm kur Gjermania humbi Luftën e Parë Botërore në vjeshtën e vitit 1918. Në nëntor 1918 u formua Kabineti i parë i Lituanisë dhe Këshilli i Lituanisë fitoi kontrollin mbi territorin e Lituanisë.[3] Lituania e pavarur, edhe pse së shpejti do të luftonte Luftërat e Pavarësisë, u bë realitet.
Akti lakonik është baza ligjore për ekzistencën e Lituanisë moderne, si gjatë periudhës ndërmjet luftërave ashtu edhe që nga viti 1990.[4] Akti formuloi parimet bazë kushtetuese që ishin dhe vazhdonin të ndiqnin nga të gjitha Kushtetutat e Lituanisë. Vetë Akti ishte një element kyç në themelin e rivendosjes së pavarësisë së Lituanisë në vitin 1990..[5] Lituania, duke u shkëputur nga Bashkimi Sovjetik, theksoi se ajo thjesht po rithemelonte shtetin e pavarur që ekzistonte midis luftërave botërore dhe se Akti nuk e humbi kurrë fuqinë e tij ligjore.[6]