Pulsar podwójny
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Pulsar podwójny – układ podwójny składający się z pulsara i obiektu typu gwiazdowego, w bardzo rzadkich przypadkach oba składniki układu są pulsarami. W ogromnej większości przypadków towarzyszem pulsara w układzie podwójnym jest biały karzeł, znacznie rzadziej jest to zwykła gwiazda neutronowa lub gwiazda ciągu głównego[1]. Prawdopodobnie istnieją też układy składające się z pulsara i czarnej dziury, lecz (według stanu wiedzy na 2011) jeszcze żadnego takiego układu nie odkryto[2]. Około 10% znanych pulsarów istnieje w układach podwójnych[1].
Ze względu na olbrzymią masę pulsarów w podwójnych układach występują one tylko z rozdziałem odległości (tzn. obydwa obiekty są znacznie od siebie oddalone)[potrzebny przypis]. Rozmiary orbit niektórych pulsarów podwójnych są porównywalne z rozmiarami Słońca, okres obiegu wynosi w takich przypadkach około jednego dnia[1]. Z kolei największą orbitę, której rozmiar jest niewiele mniejszy niż odległość Merkurego od Słońca, ma PSR J1930-1852, jego składniki obiegają środek masy układu w ciągu około 45 dni[1].
Pierwszy pulsar podwójny, PSR B1913+16, odkryli Russell Alan Hulse i Joseph H. Taylor Jr. w 1974. Za swoje odkrycie otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki w 1993[3].
Układ taki jest idealny do testowania ogólnej teorii względności Einsteina. Przy wykorzystaniu pulsara podwójnego PSR B1913+16 Taylor i jego współpracownicy udowodnili pośrednio istnienie fal grawitacyjnych, przewidywanych przez tę teorię[3].
Innym przykładem pulsara podwójnego jest PSR B1534+12 odkryty przez Aleksandra Wolszczana w 1990[4].
Pierwszym znanym pulsarem podwójnym, w którym oba składniki są pulsarami jest odkryty w 2003 roku PSR J0737-3039[5].