कम्पनी
निश्चित उद्देश्य प्राप्तको स्थापित निकाय / From Wikipedia, the free encyclopedia
सामान्यतया कम्पनी भन्नाले कुनै निश्चित उद्देश्य प्राप्तिको लागि सहयोगी व्यक्तिहरूको समूहलाई बुझिन्छ । यसै गरी कुनै निश्चित उद्देश्य प्राप्तिको लागि नेपालको प्रचलित कानुन अनुसार स्थापना भएको व्यक्तिहरूको समूहलाई कम्पनी भनिन्छ । यो शव्द अङ्ग्रेजीबाट आएको आगन्तुक शव्द हो ।
प्रचलित कानुन अनुसार स्थापना हुने भएकोले कम्पनीलाई कानुनी व्यक्ति पनि भनेर चिनिन्छ । कम्पनी स्थापनाको लागि समुहमा रहेका व्यक्तिहरूबाट रकम पूँजीको रूपमा सङ्कलन गरिन्छ भने उक्त पूँजीको बदलामा सो व्यक्तिहरूलाई शेयर वितरण गर्ने गरिन्छ । कम्पनीमा शेयरधनीको दायित्व उसले लिएको शेयरको अंकित मूल्य बराबर मात्र हुने हुँदा कम्पनीमा सिमित दायित्व हुने गर्दछ ।
'कम्पनी, संक्षिप्त रूपमा ', एक कानूनी निकाय कानूनी व्यक्तिहरूको संघलाई प्रतिनिधित्व गर्ने हो, चाहे प्राकृतिक, न्यायिक वा दुबैको मिश्रण, एक विशेष उद्देश्यको साथ। कम्पनीका सदस्यहरूले साझा उद्देश्य साझा गर्छन् र विशिष्ट, घोषित लक्ष्यहरू प्राप्त गर्न एकजुट हुन्छन्।
समय बित्दै जाँदा, कम्पनीहरूले निम्न सुविधाहरूमा विकास गरेका छन्: "अलग कानूनी व्यक्तित्व, सीमित दायित्व, स्थानान्तरण योग्य शेयर, लगानीकर्ता स्वामित्व, र व्यवस्थापकीय पदानुक्रम"।[1] कम्पनी, एक संस्थाको रूपमा, राज्य द्वारा सिर्जना गरिएको हो। जसले संस्थापनको विशेषाधिकार प्रदान गर्यो।[1]
कम्पनीहरूले विभिन्न रूपहरू लिन्छन्, जस्तै:
- स्वैच्छिक संघ, जसमा गैर नाफामुखी संस्था हरू समावेश हुन सक्छन्
- देश अनुसार कानुनी एकाइ प्रकारको सूची
- वित्तीय संस्थाहरू र बैंकहरू
- कार्यक्रम वा शैक्षिक संस्थाहरू
सार्वजनिक रूपमा घोषित समावेश प्रकाशित नीति अनुसार सदस्यहरूले आफ्ना कर्तव्यहरू पूरा गर्न वा असफल भएमा कम्पनी आफैंमा सीमित दायित्व भएकोले कम्पनीलाई कानुनी व्यक्तिको रूपमा सिर्जना गर्न सकिन्छ। जब कम्पनी बन्द हुन्छ, थप कानुनी दायित्वहरूबाट बच्नको लागि यसलाई लिक्विडेटेड हुन आवश्यक पर्दछ। कम्पनीहरूले आफूलाई नयाँ कम्पनीहरूको रूपमा सम्बद्ध र सामूहिक रूपमा दर्ता गर्न सक्छन्; नतिजा प्राप्त संस्थाहरू प्रायः कर्पोरेट समूह को रूपमा चिनिन्छन्।