Bliet Antiki tal-Pyu
grupp ta' bliet-stati antiki fil-Myanmar/Burma / From Wikipedia, the free encyclopedia
Il-Bliet Antiki tal-Pyu (bil-Burmiż: ပျူ မြို့ပြ နိုင်ငံများ; biċ-Ċiniż issimplifikat: 骠国; biċ-Ċiniż tradizzjonali: 驃國; bil-Pinyin: Biāoguó) kienu grupp ta' bliet-stati li kienu jeżistu mill-ħabta tas-seklu 2 Q.K. sal-ħabta ta' nofs is-seklu 11 fil-parti ta' fuq ta' Burma/Myanmar. Il-bliet-stati ġew stabbiliti bħala parti mill-migrazzjoni lejn in-Nofsinhar tal-poplu Pyu li kien jitkellem it-Tibetan/il-Burmiż. Dawn kienu l-iżjed abitanti bikrin ta' Burma li għad għandna rekords eżistenti tagħhom.[1] Il-perjodu ta' elf sena, li spiss issir referenza għalih bħala l-millenju tal-Pyu, huwa marbut ma' Żmien il-Bronż sal-bidu tal-perjodu tal-istati klassiċi meta r-Renju ta' Bagan ġie stabbilit fl-aħħar tas-seklu 9.
Il-bliet-stati — ġew skavati ħames bliet kbar iffortifikati bis-swar u diversi rħula iżgħar — kollha kienu jinsabu fit-tliet reġjuni irrigati prinċipali tal-parti ta' fuq ta' Burma: il-wied tax-xmara Mu, il-pjanuri ta' Kyaukse u r-reġjun ta' Minbu, madwar il-konfluwenza tax-xmajjar Irrawaddy u Chindwin. It-territorju tal-Pyu kien parti minn rotta kummerċjali fuq l-art bejn iċ-Ċina u l-Indja, u gradwalment beda jikber lejn in-Nofsinhar. Halin, stabbilita fis-seklu 1 W.K. fit-tarf tat-Tramuntana tal-parti ta' fuq ta' Burma, kienet l-ikbar belt u l-iżjed waħda importanti sa madwar is-seklu 7 jew 8 meta ħaditilha postha Sri Ksetra (qrib Pyay) fit-tarf tan-Nofsinhar. Id-doppju tad-daqs ta' Halin, Sri Ksetra kienet l-ikbar ċentru tal-Pyu u l-iktar wieħed influwenti.
Il-kultura tal-Pyu ġiet influwenzata ferm mill-kummerċ mal-Indja, u ġie importat il-Buddiżmu kif ukoll kunċetti kulturali, arkitettoniċi u politiċi oħra, li kellhom influwenza dejjiema fuq il-kultura ta' Burma u fuq l-organizzazzjoni politika tal-pajjiż.[2] Il-kalendarju tal-Pyu, ibbażat fuq il-kalendarju Buddist, iktar 'il quddiem sar il-kalendarju Burmiż. Studju reċenti, għalkemm mhux aċċertat, jissuġġerixxi li l-kitba tal-Pyu, ibbażata fuq il-kitba Braħmina, jaf kienet is-sors tal-kitba Burmiża li tintuża biex tinkiteb il-lingwa Burmiża.[3]
Iċ-ċivilizzazzjoni ta' millenju sħiħ ikkrollat fis-seklu 9 meta l-bliet-stati nqerdu mill-invażjonijiet ripetuti mir-Renju ta' Nanzhao. Il-Burmiżi (Bamar) stabbilew belt-gwarniġjon f'Pagan (Bagan) fil-konfluwenza tax-xmajjar Irrawaddy u Chindwin. L-insedjamenti tal-Pyu baqgħu jeżistu fil-parti ta' fuq ta' Burma għal tliet sekli oħra iżda gradwalment il-Pyu ġew assorbiti fir-Renju ta' Bagan li kien qed jespandi. Il-lingwa tal-Pyu kienet għadha teżisti sal-aħħar tas-seklu 12. Sas-seklu 13, il-Pyu ġew assimilati fl-etniċità Burmiża. Il-ġrajjiet u l-leġġendi tal-Pyu ġew inkorporati wkoll ma' dawk tal-Burmiżi.
Huma biss il-bliet-stati ta' Halin, Beikthano u Sri Ksetra li tniżżlu fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO, filwaqt li s-siti l-oħra jaf jiżdiedu fil-futur permezz ta' estensjoni tas-sit.[4]