Вајмарска Република
From Wikipedia, the free encyclopedia
Вајмарската Република, [б 1] официјално позната како Германски Рајх — историски период на Германија од 9 ноември 1918 до 23 март 1933 година, за време на кој таа претставувала уставна федерална република за прв пат во својата историја; оттука и се нарекува и неофицијално се прогласува како Германска Република. [б 2] Неформалното име на периодот потекнува од градот Вајмар, кој бил домаќин на конститутивното собрание кое ја формирала неговата влада. На англиски, републиката обично се нарекувала „Германија“, со „Вајмарска Република“ (термин воведен од Адолф Хитлер во 1929 година) вообичаено се користел до 1930-тите години.
Deutsches Reich | ||||||
Германски Рајх | ||||||
| ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
Химна Песната на Германците Das Lied der Deutschen | ||||||
Германија во времето на Вајмарската Република | ||||||
Главен град | Берлин | |||||
Јазици | германски | |||||
Уредување | сојузна парламентарна република; либерална демократија | |||||
Претседател | ||||||
- | 1918–1925 | Фридрих Еберт | ||||
- | 1925-1934 | Паул фон Хинденбург | ||||
Канцелар | ||||||
- | 1919 | Филип Шајдеман (прв) | ||||
- | 1923 | Густав Штрасеман | ||||
- | 1933 | Адолф Хитлер (последен) | ||||
Законодавство | Рајхстаг | |||||
- | државен совет | Рајхсрат | ||||
Историски период | Меѓувоен период | |||||
- | Основана | 9 ноември 1918 | ||||
- | Хитлер ја зазел власта и станал канцелар | 30 јануари 1933 | ||||
- | Рајхстагски пожар | 27 февруари 1933 | ||||
- | Акт од 1933 година | 23 март 1933 | ||||
Површина | ||||||
- | 1925 [1] | 468787 км² | ||||
Население | ||||||
- | 1925 [2] | 62411000 | ||||
Густина | 133.1 жит/км² | |||||
Валута | Германска папиермарка (ℳ), (1919-1923) Германска Рентенмарка (1923-1924) Рајхмарка (ℛℳ) (1924–1933) | |||||
Денес во | Германија Полска Русија | |||||
Горе прикажаниот грб бил користен до 1928, потоа заменет од со друга верзија.[3] |
По поразот во Првата светска војна (1914–1918), Германија била исцрпена и принудена да потпише мир во очајни околности. Свеста за неизбежниот пораз предизвикала револуција, абдицирање на кајзерот Вилхелм II, формално предавање на Сојузниците и прогласување на Вајмарската Република на 9 ноември 1918 година[4]
Во нејзините почетни години, републиката ја зафатила сериозни проблеми, како што се хиперинфлацијата и политички екстремизам, вклучувајќи политички убиства и два обиди за преземање на власта од страна на борбени паравоени сили; на меѓународно ниво, земјата претрпела изолација, намалена дипломатска положба и спорни односи со Големите сили. До 1924 година, голема доза на монетарна и политичка стабилност била обновена, а републиката уживала релативен просперитет во следните пет години; овој период, понекогаш познат како Златни дваесетти, се карактеризира со значителен културен процут, социјален напредок и постепено подобрување на односите со странство. Според Договорите од Локарно од 1925 година, Германија тргнала кон нормализирање на односите со своите соседи, признавајќи ги повеќето територијални промени според Версајскиот договор од 1919 година и обврзувајќи се никогаш да не оди во војна. Следната година, таа се приклучила на Друштвото на народите, што ја означило нејзината реинтеграција во меѓународната заедница. [б 3] [5] Сепак, особено кај политичката десница, остана силно и широко распространето незадоволство против договорот и оние кои го потпишале и поддржале.
Големата депресија од октомври 1929 година сериозно влијаела на слабиот напредок на Германија; високата невработеност и последователните социјални и политички немири довеле до колапс на големата коалиција на канцеларот Херман Милер и почеток на претседателските кабинети. Од март 1930 година наваму, претседателот Паул фон Хинденбург користел итни овластувања за да ги поддржи канцеларите Хајнрих Брунинг, Франц фон Папен и генералот Курт фон Шлајхер. Големата депресија, влошена од политиката на Брунинг на дефлација, довела до пораст на невработеноста.[6] На 30 јануари 1933 година, Хинденбург го назначил Адолф Хитлер за канцелар на чело на коалициската влада; Екстремно десничарската Нацистичка партија на Хитлер имала две од десетте места во кабинетот. Фон Папен, како заменик-канцелар и доверлив човек на Хинденбург, требало да послужи како сива еминенција кој ќе го држи Хитлер под контрола; овие намери лошо ги потцениле политичките способности на Хитлер. До крајот на март 1933 година, Уредбата за пожарот во Рајхстагот и Законот за овластување од 1933 година биле користени во перцепирана вонредна состојба за ефективно да му се даде на новиот канцелар широко овластување да дејствува надвор од парламентарната контрола. Хитлер веднаш ги искористил овие овластувања за да го спречи уставното управување и да ги суспендира граѓанските слободи, што довело до брз колапс на демократијата на федерално и државно ниво и создавање на еднопартиска диктатура под негово водство.
До крајот на Втората светска војна во Европа во 1945 година, нацистите управувале со Германија под изговор дека сите вонредни мерки и закони што ги спроведуваат се уставни; особено, никогаш немало обид за замена или суштинска измена на уставот на Вајмарската Република. Сепак, преземањето на власта од страна на Хитлер (Machtergreifung) ефикасно ставило крај на републиката, заменувајќи ја нејзината уставна рамка со принципот дека „зборот на Фирерот е пред сè пишан закон“ (германски: Führerprinzip).