Аьрасат
From Wikipedia, the free encyclopedia
Аьрасат ягу Аьрасатнал Федерация (оьрус Россия, Российская Федерация) — Европанал баргъбуккавал ва Азиянал ухссавнил чулух дирхьусса хӀукуматри. Аьрасатнал аьрщи дур 17 125 191 км²; хӀукуматрал агьали 146 171 015 инсан (2021 шин)[1]. Аьрщарал хъуннашиврийн бувну дунияллий 1 кӀану бугьлей бур, 6 мур кӀану ВВПлул ППСрал (Паритет покупательской способности) объемрайн бувну, ва урчӀилчинмур кӀану — агьалинал чӀявушиврийн бувну.
Хъун шагьру — Москав. Щалла хӀукуматрайсса агьаммур маз — оьрус мазри. Мукунма цаппара билаятирдал цалва ниттил мазругу буссар. Арцул единица — аьрасатнал къуруш.
Аьрасатнал дур 18 дазу (16 аьрщарайх ва 2 хьхьирийхсса). Аьрасатнал Федерациялувун багьлей бур 85 субъек: 46 билаят, 22 республика, 9 улча, 3 хъунисса шагьру, 4 автономный округ ва 1 автономный билаят.
Аьрасат хъанейссар дунияллий яла дяркъумур хӀукумат: 65 % мунил аьрщарал даркьуну дур абадлийсса лухччинул микӀлачӀрулул, Аьрасат наву шинал мутталий дянивсса даража хӀисав бувну яла лагьмур температура −5,5 °С.
Аьрасат му хъанахъиссар чӀявусса миллатру цачӀун бувсса хӀукумат. 75 % агьалийнал цийва православныйталлу учей, мукунма ялапар хъаней бур мусульман, буддистал, жугьутӀ ва цеймигу динналул инсантал ва атеисттал.
Аьрасат — хъуннасса ядерный держава хъанейссар; дунияллий яла гужми космический державардавасса ца. Аьрасат хъаней дур ООН-налул Мюхчансса Советрал бутӀа, вето хӀукмулущалсса; дунияллийсса уттизаманнул яла гужми хӀукуматирттавасса цану. 1991-ку шинал ахирданий СССР бутӀрайх дарчӀуну мукьах, Аьрасатнал Федерация дунияллул сообществалул СССР-данул приемникну кьамул дурссар.