Arwas n waṭṭan n Kuṛunavirus 2019-20
From Wikipedia, the free encyclopedia
Arwas n waṭṭan n Kuṛunavirus 2019-20 d arwas amadlan n imir-a i waṭṭan n Coronavirus 2019 (Covid-19) id ileffun s usrag (id iḍerrun s ssebba) n Coronavirus 2 n temsedfert tamesguneft tanamsadt tamekruzt (SARS-CoV-2). Yettwakez-d g tazwara deg tlemmast n wayyur n dujamber 2019 deg temdint n Wuhan di tmurt n Ccinwa anda id ttwakez tegrawt n yimdanen yuɣiten waṭṭan n buturin maca ur ẓrin ara d acu i d aɣbalu-ynes ɣas akken yeqqen ar s talɣa tagejdant ar yimdanen ixeddmen g ulzuz n Wuhan i yimeččiyen iwlalen anda ttnuzen iɣersiwen imidduren yakk d win yemmuksen (yemmuten). Sin akin kra n imusnawen n Ccinwa ssinfen (ɛezlen) Kuṛunavirus amaynu. Yerna efkan-as isem n SARS-CoV-2, maca ur d-yentem ara (ud y-ttuwekked ara) d akken-it d amsulles (qessiḥ) neɣ izmer ar ineɣ s tezmert n SARS .[1][2][3][4]. Deg wass n 11 meɣres 2020 tessiseml-it tuddsa tamadlant n tdawsa d akken-it d tasakrart tamadlant. [5]
Coronavirus yezmer ad yenṭeṭ s talɣa tusridt gar n ifganen (imdanen) akken id yettbin d akken isig n wenṭaṭ yuli deg tlemmast n yennayer 2020
Aṭas n tmura deg Uruppa d Temrikt tagafant d Asya ssilfen-t-d ɣef tuwwṭa n waṭṭan n Coronavirus ar wakal-nsent [6]. Tallit n tezdalt d tin yettaṭṭafen 5 n wussan neɣ ugar, akken illan inzan imenza d akken yezmer ad yili d amanṭaṭ send ma ad binen iskanen, iskanen-a gan d tawla, tusut d bungaf akken i yezmer ad yawi ar tmekkest (lmut)
Seg 31 yennayer 2020 yettusentem (yettuwekked) ɣef tilin n 75,775 n tmelliyin (liḥalat) gar-asent timelliyin yellan deg yakk igrzda n Ccinwa[7][8][9][10] gar n 41 n yimdanen id yuttusentem d akken ineṭṭ-iten waṭṭan, yettwakkez-d d akken sin n ikṛaden (⅔) deg-sen lan (sɛan) assaɣ ɣer ulzuz n Wuhan i yimeččiyen iwlalen. [11][12][13][14]. Timekkest (lmut) tamezwarut s waṭṭan-a yella-d deg wass n 29 yennayer, dɣa seg wass-nni llant-d 9,377 n tmekkisin
Anfufed amezwaru i waṭṭan-a deg uzɣar (beṛṛa) n Ccinwa yella-d g tmurt n Vietnam. Iduba n waṭas n iwunak erran-d tamawt ɣef werzaf d yinig ɣer Wuhan d Hubei akken id ssutren ɣef iminigen id yuɣalen seg Ccinwa ad ssersen iman-nsen deg usasnef i wazal n 14 ar 20 n wussan w ad ssiwlen i wemsuji i wakken ad iẓer ma it-ddem avirus
Imusnawen seg Ccinwa ssawṭen ad ssinfen (ad ɛezlen) w ad ukzen agzam n ADN n uvirus. Akken ifkan isalen-is i wid-ak nniden i wakken ad sniflen Tasedmirt tanmezrit n Polimiraz PCR s talɣa tafulmant i wesnirem n waṭṭan. Akken i yettuleɣ d akken aselkem n ujinum 2019-nCoV d win yellan seg 75 ar 80% am uselkem n SARS yakk d ugar n 58% d Coronavirus n isaylalen (iberdeɣyal). Maca ur iban ara ma yella avirus-a d win yettakken assaɣ ar SARS.