Otto fon Bismark
knyaz, siyasatshı, mámleket ǵayratkeri, German imperiyasınıń birinshi kansleri (1815-1898) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Otto Eduard Leopold Karl-Vilgelm-Ferdinand fon Bismark (nemisshe Otto Fürst von Bismarck, Graf von Bismarck-Schönhausen, Herzog zu Lauenburg, pronounced [ˈɔtoː fɔn ˈbɪsmaʁk] ( tıńlań); 1815-jıl 1-aprel — 1898-jıl 30-iyul) — „temir kansler“ dep atalǵan knyaz, siyasatshı, mámleket ǵayratkeri, German Imperiyasınıń birinshi kansleri.
Otto fon Bismark | |
---|---|
Germaniya Imperiyasınıń birinshi reyxskansleri | |
Jeke maǵlıwmatları | |
Tuwılǵan sáne | 1-aprel 1815-jıl |
Tuwılǵan jeri | Shyonxauzen, Saksoniya, Prussiya |
Qaytıs bolǵan sáne | 30-iyul 1898(1898-07-30)[1][2][3][4] (83 jasta) |
Ómirlik joldası | Ioganna fon Puttkamer |
[[Fayl:Bundesarchiv Bild 146-2005-0057, Otto von Bismarck.jpg|280px|súwret]] | |
Tuwılǵan sánesi | 1-aprel 1815(1815-04-01)[1][2][3][4] |
---|---|
Qaytıs bolǵan sánesi | 30-iyul 1898(1898-07-30)[1][2][3][4] (83 jasta) |
Prussiya patshalıǵında Bismark konservatorlar arasında yunkerler kórnekli itibarǵa erisken, diplomat retinde iskerlik júrgizgen (1851-1862-jıllar). 1862-jılda Prussiya húkimetiniń bas ministri etip tayınlanǵan. Konstitucion krizis waqtında monarxiyanı qorǵap, liberallarǵa qarsı shıqqan. Sırtqı isler ministri sıpatında Germaniya-Daniya urısınan keyin Prussiyanı Germaniyadaǵı jetekshi kúshke aylantırdı.
Ol Reyxskansler hám Prussiya bas ministri retinde 1890-jılǵı napaqasına shekem Reyxtiń siyasatına kúshli tásir kórsetken. Bismark sırtqı siyasatta kúshler balansı principine ámel etken.
Ishki siyasatta onıń basqarıw dáwirin eki fazaǵa bólse boladı. Basında ol oǵırı liberallar menen awqam dúzgen. Bul dáwirde kóplegen ishki reformaciyalar júzege keldi, mısalı, Bismark tárepinen katolik shirkewiniń tásirin tómenletiw maqsetinde Puqaralıq nekesiniń kiritiliwi. 1870-jıllardıń aqırlarınan baslap Bismark liberallardan uzaqlastı. Bul faza dawamında ol protekcionizm hám ekonomikaǵa húkimettiń aralasıwı siyasatınan paydalanadı. 1880-jıllarda antisocialistik nızam kúshke kirdi. Sol waqıttaǵı kayzer Vilgelm II menen kelispewshilikler Bismarktiń jumıstan bosawına ruqsat beriwine sebep boldı.
BISMARK (Bismarck) Otto Eduard Leopold fon Shyonxauzen (1815.01.04, Shyonxauzen—1898.30.07, Fridrixsru) — Germaniya mámleket ǵayratkeri, diplomat, knyaz, Germaniya imperiyasınıń 1 reyxskansleri (1871—1890). B. Germaniyanı prus militarizmi tiykarında birlestirdi; mámlekette yunkerburjua blogı húkimranlıǵın bekkemledi, diniy oppoziciya („Kulturkampf“) ǵa qarsı gúres alıp bardı, socialistlerge qarsı ayrıqsha nızam engizdi, ayırım social reformalar ótkerdi. B. Franciya hám Rossiyaǵa qarsı qaratılǵan Úshlik Awqam (1882) shólkemlestiriwshilerinen biri.
Poznan hám Sileziyadaǵı polyak xalqın nemislestiriw siyasatın tutqan. Parij kommunasına qarsı uyımlastırılǵan qurallı intervensiya shólkemlestiriwshilerinen biri bolǵan.