Friedrich Ebert
Nemis siyasatshısı, Germaniya prezidenti (1871-1925) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Friedrich Ebert (Fridrix Ebert) — (1871-jıl 4-fevral — 1925-jıl 28-fevral ) Germaniya Sotsial-demokratiyalıq partiyasınıń (SPD) nemis siyasatshısı hám 1919 -jıldan 1925-jılda opatına shekem Germaniyanıń birinshi prezidenti bolǵan.
[[Fayl:Friedrich Ebert.jpg|280px|súwret]] | |
Tuwılǵan sánesi | 4-fevral 1871(1871-02-04)[1][2] |
---|---|
Qaytıs bolǵan sánesi | 28-fevral 1925(1925-02-28)[3][1][2] (54 jasta) |
Ebert 1913-jıl avgust ayında Bebelning ólimi sebepli SPD basshısı etip saylandı. 1914-jılda, ol basshılıqtı qabıl etkeninen kóp ótpey, partiya Ebertning Birinshi Jáhán urısındaǵı Germaniya urısın finanslıq támiynlew ushın urıs kreditlerin qollap-quwatlawın soraǵan. Urıs waqtında jámiyettegi barlıq kúshlerdi urıstı tabıslı juwmaqlawǵa jıynash ushın siyasiy partiyalar ortasındaǵı ishki máseleler boyınsha dawlardı bastırıw kerek edi. Ol urısqa qarsı bolǵan partiyadagilarni ajıratıp alıwǵa háreket etdi, lekin bóliniwdiń aldın almadı.
Ebert 1918-1919 -jıllardaǵı Germaniya revolyuciyaında sheshiwshi shaxs edi. Birinshi jáhán urısı aqırında Germaniya respublikaǵa dep daǵaza etilgende, ol birinshi kansler boldı. Onıń sol dáwirdegi siyasatı birinshi náwbette Germaniyada tınıshlıq hám arqayi’nlikti qayta tiklewge, so'llarni bastırıwǵa qaratılǵan edi. Bul maqsetlerdi ámelge asırıw ushın ol konservativ hám mılletshil siyasiy kúshler, atap aytqanda, general vilgelm Groener hám oń qanat Freikorps basshılıǵındaǵı áskerler administraciyası menen birlespe tuzdi. Olardıń járdemi menen Ebert húkimeti bir qatar sotsialistik hám kommunistlik kóterilislerdi, sonıń menen birge, ońındaǵı kóterilislerdi, sonday-aq Kapp Putschni jeńiliske ushıraǵan etdi. Bul miyraslar onı jetekshi tariyxıy shaxsqa aylantırdı.