Slóvakía
land í Mið-Evrópu / From Wikipedia, the free encyclopedia
Slóvakía (slóvakíska: Slovensko), opinberlega Slóvakíska lýðveldið (Slovenská republika), er landlukt land í Mið-Evrópu. Það á landamæri að Austurríki og Tékklandi í vestri, Póllandi í norðri, Úkraínu í austri og Ungverjalandi í suðri. Landið er að mestu fjalllent og nær yfir 49.000 km2 með 5,4 milljón íbúa. Helstu borgir eru Bratislava, sem er höfuðborg og stærsta borg landsins, Košice, Prešov, Žilina, Nitra og Banská Bystrica.
Lýðveldið Slóvakía | |
Slovenská republika | |
Fáni | Skjaldarmerki |
Þjóðsöngur: Nad Tatrou sa blýska | |
Höfuðborg | Bratislava |
Opinbert tungumál | slóvakíska |
Stjórnarfar | Lýðveldi |
Forseti | Zuzana Čaputová |
Forsætisráðherra | Robert Fico |
Sjálfstæði | |
• Skipting Tékkóslóvakíu | 1. janúar 1993 |
Evrópusambandsaðild | 2004 |
Flatarmál • Samtals • Vatn (%) |
127. sæti 49.035 km² 0,72 |
Mannfjöldi • Samtals (2022) • Þéttleiki byggðar |
117. sæti 5.460.185 111/km² |
VLF (KMJ) | áætl. 2022 |
• Samtals | 203,243 millj. dala (70. sæti) |
• Á mann | 37.136 dalir (41. sæti) |
VÞL (2019) | 0.860 (39. sæti) |
Gjaldmiðill | evra (EUR) |
Tímabelti | UTC+1 (+2 á sumrin) |
Þjóðarlén | .sk |
Landsnúmer | +421 |
Slavar komu á landsvæðið þar sem Slóvakía er nú á 5. og 6. öld. Á 7. öld léku þeir lykilhlutverk í myndun ríkis Samos. Á 9. öld var furstadæmið Nitra stofnað, en seinna lagði furstadæmið Mæri það undir sig og varð við það Stór-Mæri. Eftir upplausn Stór-Mæri á 10. öld varð svæðið hluti af Ungverska furstadæminu sem síðar varð Konungsríkið Ungverjaland árið 1000.[1] Eftir innrás Mongóla í Evrópu árin 1241 og 1241 var landinu eytt. Undir yfirráðum Béla 4. af Ungverjalandi var það byggt að nýju, að hluta með Karpata-Þjóðverjum sem settust að í Hauerland og Austur-Slóvakíu.[2]
Eftir fyrri heimsstyrjöld og upplausn Austurríkis-Ungverjalands var Tékkóslóvakía stofnuð. Tékkóslóvakía var eina landið í Mið- og Austur-Evrópu sem hélt lýðræðislegri stjórn á millistríðsárunum. Fasistaflokkar náðu þó smám saman völdum í löndum Slóvaka og fyrsta Slóvakíska lýðveldið var leppríki Þriðja ríkisins. Þegar síðari heimsstyrjöld lauk var Tékkóslóvakía endurreist. Eftir valdaránið í Tékkóslóvakíu 1948 tók kommúnistastjórn við völdum og landið varð hluti af Austurblokkinni. Tilraunir til að auka frjálsræði í stjórnháttum leiddu til vorsins í Prag sem var brotið á bak aftur með innrás Varsjárbandalagsins í ágúst 1968. Árið 1989 lauk stjórn kommúnista friðsamlega með Flauelsbyltingunni árið 1989. Slóvakía varð sjálfstætt ríki eftir skiptingu Tékkóslóvakíu 1. janúar 1993.
Slóvakía er þróað land og hjátekjuland sem situr mjög hátt á vísitölu um þróun lífsgæða. Landið situr líka hátt á listum yfir lönd eftir borgararéttindum, fjölmiðlafrelsi, netfrelsi, lýðræði og friðsæld. Landið býr við blandað markaðshagkerfi með umfangsmikið velferðarkerfi, ókeypis heilbrigðisþjónustu, menntun og eitt af lengstu greiddu fæðingarorlofum innan OECD.[3] Slóvakía á aðild að Evrópusambandinu, evrusvæðinu, Schengen-svæðinu, Sameinuðu þjóðunum, NATO, CERN, OECD, Alþjóðaviðskiptastofnuninni, Evrópuráðinu, Visegrád-hópnum og Öryggis- og samvinnustofnun Evrópu. Í Slóvakíu eru átta staðir á heimsminjaskrá UNESCO. Slóvakía er stærsti bílaframleiðandi heims miðað við höfðatölu og þar voru framleiddir 1,1 milljón bílar árið 2019, sem var 43% af iðnframleiðslu landsins.[4]