Պեդրու I
From Wikipedia, the free encyclopedia
Պեդրու I (պորտ.՝ Pedro I, ամբողջական անունը՝ Պեդրու դե Ալկանտարա Ֆրանցիսկո Անտոնիո Ժոաո Կառլոս Խավիեր դի Պաուլա Միգել Ռաֆայել Խոակիմ Խոսե Գոնզագա Պաշուալ Կիպրիանու Սերաֆիմ դե Բրագանզան ի Բուրբոն (պորտ.՝ Pedro de Alcântara Francisco António Joaquiaelro Gonzaga Pascoal Cipriano Serafim de Bragança e Bourbon), հոկտեմբերի 12, 1798(1798-10-12)[1][2][3], Palace of Queluz, Queluz e Belas, Սինտրա, Լիսաբոն, Պորտուգալիա և Queluz, Queluz, Սինտրա, Լիսաբոն, Պորտուգալիա[4] - սեպտեմբերի 24, 1834(1834-09-24)[1][2][3], Palace of Queluz, Queluz e Belas, Սինտրա, Լիսաբոն, Պորտուգալիա և Queluz, Queluz, Սինտրա, Լիսաբոն, Պորտուգալիա[4], որը նաև հայտնի է Libertador (պորտ. O Libertador) և Warrior King մականուններով), Բրազիլական կայսրության հիմնադիր և առաջին կայսր (1822-1831)։ Պորտուգալիայի թագավոր (1826–1828), իր դստեր՝ Մարիայի (1828, 1830–1834) ռեգենտ՝ որպես Պեդրու IV (պորտ. Պեդրու IV)։
Լինելով Պորտուգալիայի թագավոր Ժոան VI-ի չորրորդ զավակն ու երկրորդ որդին՝ ավագ եղբոր մահից հետո Պեդրուն հռչակվեց Բրագանցա դինաստիայի ժառանգորդ։ Երբ 1807 թվականին Նապոլեոն I-ի ֆրանսիական զորքերը ներխուժեցին երկիր, ընտանիքը ստիպված եղավ փախչել Բրազիլիա՝ Պորտուգալիայի ամենամեծ գաղութը։ 1820 թվականին ազատական հեղափոխության բռնկումը ստիպեց Ժոանին վերադառնալ Պորտուգալիա՝ թողնելով Պեդրուին կառավարելու Բրազիլիան։ Ճնշելով գաղութում ապստամբող զինվորների դիմադրությունը՝ արքայազնը բախվեց Բրազիլիայից ինքնավարությունը չեղարկելու հնարավորությանը և հայտարարեց երկրի անկախությունը Պորտուգալիայի թագից և սահմանադրական միապետության հաստատում։ Հռչակվելով կայսր և երկրի պաշտպան՝ Պեդրուն ջախջախեց առաջին պորտուգալամետ և անջատողական շարժումները։ Այնուամենայնիվ, Սիսպլատինա նահանգի՝ Բրազիլական կայսրությունից անջատվելու հետագա փորձը հաջողությամբ պսակվեց Հարավային Ամերիկայի Միացյալ նահանգների աջակցության շնորհիվ և հանգեցրեց անկախ Ուրուգվայի ձևավորմանը։
1826 թվականի մարտի 10-ին Պեդրուի հայրը մահացավ՝ նրան թողնելով Պորտուգալիայի գահը։ Բրազիլական ընդդիմության ճնշման տակ Պեդրուն այն հանձնեց իր մանկահասակ դստերը՝ Մարիային և իր եղբորը՝ Միգելին, նշանակեց իր ռեգենտ։ Բայց վերջինս դավաճանեց Պեդրուին և վտարելով Մերիին՝ իրեն թագավոր հռչակեց։ Միաժամանակ Պեդրուի սկանդալային սիրային կապերն արատավորեցին նրա համբավը։ 1831 թվականի ապրիլի 7-ին ուլտրաազատական ֆրակցիայի ճնշման ներքո նա հրաժարվեց Բրազիլիայի գահից՝ հօգուտ արքայազն Պեդրու II-ի և բրիտանական նավով նավարկեց Եվրոպա։ 1832 թվականի հունիսին Պեդրուն ներխուժեց Պորտուգալիա և պատերազմ սկսեց իր եղբոր հետ, մինչդեռ նա ներգրավվեց նաև իսպանացի լիբերալների և բացարձակների միջև հակամարտության մեջ։ Նա կարողացավ գահը վերադարձնել դստերը, սակայն հիվանդացավ տուբերկուլյոզով և դրանից մահացավ 1834 թվականի սեպտեմբերի 24-ին` 35 տարեկան հասակում։