Արցախի քաղաքական կարգավիճակ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Արցախի քաղաքական կարգավիճակը մնում է չլուծված 1991 թվականին Ադրբեջանի անկախ պետության ճանաչումից ի վեր։ Խորհրդային Միության ժամանակ այն Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության էթնիկական հայկական ինքնավար մարզն էր, սակայն ԽՍՀՄ փլուզումն ուղեկցվել է Լեռնային Ղարաբաղը Հայաստանին միացնելու ձգտող տեղի հայերի և դրան դեմ հանդիսացող ադրբեջանցիների միջև հակամարտությամբ։ Հակամարտությունը շուտով վերածվել է Արցախյան ազատամարտի, որի արդյունքում Ղարաբաղը, ինչպես նաև 7 հարակից շրջանները անցել են Հայաստանի դե ֆակտո երկրորդ պետությանը՝ Արցախի Հանրապետությանը։ Բանակցությունները տեղի են ունեցել էպիզոդիկորեն հետագա տասնամյակների ընթացքում, որոնց ընթացքում Հայաստանի / Արցախի և Ադրբեջանի միջև ընդհանուր առմամբ գերակշռում էր հրադադարը (թեև առանց խաղաղապահ ուժերի մասնակցության)։ Թուրքիան և Ադրբեջանը փակել են Հայաստանի և Արցախի հետ իրենց սահմանները և այլ դիվանագիտական քայլեր են ձեռնարկել նրանց մեկուսացնելու համար։ Մինչդեռ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը, ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը և այլ մարմիններ հանդես են եկել տարբեր հայտարարություններով և առաջարկել են երկխոսության նախաձեռնություններ, սակայն դրանցից ոչ մեկը հաջողությամբ չի պսակվել։ 2020 թվականի Հայ-ադրբեջանական պատերազմի ընթացքում ադրբեջանական զորքերը Թուրքիայի աջակցությամբ մտել են Արցախի կողմից գրավված տարածքներ և գրավել տարածաշրջանի հարավային կեսը, ներառյալ Շուշին։ Հայաստանը (բանակցություններ վարելով նաև Արցախի անունից) ստիպված է եղել զիջել լրացուցիչ տարածքներ, որպեսզի պահպաներ Ստեփանակերտը և բուն Արցախի հյուսիսային կեսը տեղական հայկական վերահսկողության ներքո (և ռուս խաղաղապահների պաշտպանության ներքո)։ Այս կրճատ տարածաշրջանի քաղաքական կարգավիճակը չի որոշվել համաձայնագրում և մնում է չլուծված։