Masarautar Buganda
From Wikipedia, the free encyclopedia
Buganda masarautar Bantu ce a cikin Uganda. Masarautar al'ummar Baganda, Buganda ita ce mafi girma daga cikin masarautun gargajiya a gabashin Afirka a yau, wacce ta ƙunshi yankin Buganda ta Tsakiya, ciki har da Kampala babban birnin Uganda. Baganda miliyan 14 (Muganda guda ɗaya; galibi ana magana da ita kawai ta tushen kalma da sifa, Ganda) shine yanki mafi girma na Uganda, tana wakiltar kusan kashi 26.6% na al'ummar Uganda.[1]
Masarautar Buganda | |||||
---|---|---|---|---|---|
|
|||||
| |||||
Wuri | |||||
| |||||
Babban birni | Kampala | ||||
Yawan mutane | |||||
Harshen gwamnati | Luganda (en) | ||||
Labarin ƙasa | |||||
Yawan fili | 61,403.2 km² | ||||
Altitude (en) | 1,200 m | ||||
Bayanan tarihi | |||||
Ƙirƙira | 1420 | ||||
Rushewa | 1966 | ||||
Ta biyo baya | Q101048575 |
Mutum | Muganda |
---|---|
Mutane | Baganda |
Harshe | Luganda |
Ƙasa | Uganda |
Buganda tana da dogon tarihi mai fa'ida. Haɗe-haɗe a ƙarni na 13 a ƙarƙashin sarki na farko Kato Kintu, wanda ya kafa daular Kintu ta Buganda, Buganda ta girma ta zama ɗaya daga cikin mafi girma da ƙarfi a gabashin Afirka a cikin ƙarni na 18th da 19th.[ana buƙatar hujja]Kafin karni na 12, yankin Buganda na yanzu ta kasance masarauta da aka fi sani wanda ke nufin wurin da ba shi da yawa. A lokacin Scramble for Africa, da kuma bin yunƙurin ci gaba da ƴancin kai ga mulkin mallaka na Biritaniya, Buganda ta zama cibiyar kariyar Uganda a shekarar 1884; sunan Uganda, kalmar Swahili na Buganda, jami'an Burtaniya sun karɓe shi. A karkashin mulkin Birtaniya, yawancin Baganda sun sami matsayi a matsayin masu mulkin mallaka, kuma Buganda ta zama babban mai samar da auduga da coffee.
Bayan da Uganda ta samu ‘yancin kai a shekarar 1962, Firayim Minista na farko na Uganda Milton Obote ya soke masarautar a shekarar 1966 inda ya ayyana Uganda a matsayin jamhuriya. Bayan shekaru da dama na tashin hankali a karkashin Obote da kuma mai mulkin kama-karya Idi Amin, da kuma shekaru da dama na rarrabuwar kawuna tsakanin jam'iyyar National Resistance Movement ta Uganda karkashin Yoweri Museveni, shugaban Uganda tun a shekarar 1986, an maido da mulkin a hukumance a shekara ta 1993. Buganda yanzu masarauta ce ta gargajiya don haka ta mamaye babban aikin biki.
Tun da aka maido da mulkin a shekarar 1993, sarkin Buganda, wanda aka fi sani da Kabaka, shi ne Muwenda Mutebi II. An san shi a matsayin Kabaka na 36 na Buganda. Sarauniyar yanzu, wacce aka fi sani da Nnabagereka ko Kaddulubale ita ce Sarauniya Sylvia Nagginda.