Cicero
steateyr, leighder, oraatagh, as fallsoonagh Raueagh (106 RC–43 RC) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Marcus Tullius Cicero[lower-alpha 1] (ˈmaːrkʊs ˈtʊlli.ʊs ˈkɪkɛroː; 3 Jerrey Geuree 106 RC – 7 Nollick 43 RC), she steateyr, leighder, schoillar, fallsoonagh, screeudeyr, as ouryssagh Raueagh v'eh,[2] ren e chooid share ny prinsabylyn optimatagh y chummal seose car ny geyre-ghaueyn chur rish bunneeaght Impiraght y Raue. Ghow e screeunyn lheeadagh stiagh traghtyssyn bentyn rish y retrick, y fallsoonys, as y pholitickaght. T'eh coontit mastey ny h-oraatee share 'sy Raue as y noader er ny haink dy ve enmyssit "retrick Cicero."[3][4][5] Va Cicero ynsit 'sy Raue as 'sy Ghreag. Haink eh ass mooinjer baljagh berçhagh jeh oardagh aghlagh y Raue, as ren eh shirveish myr consyl ayns 63 RC.
Cicero | |
---|---|
Kione-jalloo Cicero voish y chied eash BNJ ec y Musei Capitolini, y Raue | |
Ruggit |
3 Jerrey Geuree 106 RC Arpinum, yn Iddaal, Pobblaght y Raue |
Hooar baase |
7 Nollick 43 RC (63 bleeaney d'eash) Formia, yn Iddaal, Pobblaght y Raue |
Bun baaish | dunverys (jee-chionaghey) |
Seyraanaght | Ancient Rome (en) |
Çhengey | Ladjyn · Shenn-Ghreagish |
Keird | fallsoonagh · feelee · sheiltynagh politickagh · leigh-oayllee · screeudeyr · Ancient Roman priest (en) · Ancient Roman politician (en) · Ancient Roman military personnel (en) · leighder · oraatagh · politickeyr |
Sheshey |
Terentia (en) (79 "BCE" - 46 "BCE") Publilia (en) (unknown value - 45 "BCE") |
Paitçhyn | |
Ayr | Marcus Tullius Cicero |
Moir | Helvia |
Braaraghyn as shuyraghyn | |
Mie er enney son |
|
Enmys |
quaestor (en) plebeian aedile (en) praetor (en) Ancient Roman senator (en) Roman consul (en) augur (en) Roman governor (en) |
Credjue | ancient Roman religion (en) |
Aundyryn |
slane rolley
|
Kianglaghyn fysseree as sheshoil | |
Discogs ID | 2648999 |
S'mooar yn chummaght v'echey er y Ladjyn. Screeu eh ny smoo na tree kerrooyn jeh lettyraght y Ladjyn foast er mayrn ta fys ain er voish lhing e vea, as t'eh raait dy nee freggyrt ny goll er ash dys e vod 'sy phrose haink ny yei, cha nee 'sy Ladjyn ny lomarcan, agh ayns çhengaghyn yn Oarpey derrey'n 19oo eash.[6][7][8] Chur Cicero stiagh 'sy Ladjyn arganeyssyn ny scoillyn mooarey jeh'n allsoonys Greagagh as chroo eh ram focklyn 'sy Ladjyn bentyn rish yn allsoonys trooid noaid focklagh (m.s. noa-ocklyn lheid as evidentia,[9] generator, humanitas, infinitio, qualitas, quantitas),[10] as begnagh 150 jeu currit stiagh voish çhyndaa çhiarrymyn fallsoonagh y Ghreagish.[11] Haishbyn ny h-obbraghyn shen eh myr scoillar jesh yn allsoonys as myr çhyndaader schleioil.
Ga dy nee oraatagh cooilleeinit as leighder rahdoil v'eh, chred Cicero dy row yn rah echey smoo ry-gheddyn 'sy choorse bea echey. Ren y co-chialg Catilinagh eab y reiltys y cheau magh trooid ruegys er y valley liorish forsaghyn mooie car e chonsyllys. Chur Cicero yn irree magh fo chosh trooid giare-hual as cur-gy-baase queig co-chialgeyryn gyn cooish leigh. Car eash veanagh y lhing veanagh jeh'n chied eash RC, tra haghyr caggaghyn theayagh as jaghteyrys Yool Kaesar, chur Cicero er oaie filley er ash dys tradishoon pobblaghtagh y reiltys. Lurg baase Chaesar, haink Cicero dy ve ny noid lesh Markys Anthoin 'sy troddan cummaght haink ny yei, raad ren eh soiaghey er ayns straih oraidyn. V'eh tarmestit myr noid y steat liorish y Nah Trooraght as currit gy baase liorish sidooryn va gobbraghey er nyn son ayns 43 RC, erreish dy row eh goit car eiyrtys çhea voish lieh-innys yn Iddaal. Va e laueyn as e chione giarrit taishbynit er y Rostra.[12]
Ta aa-gheddyn Petrarch jeh lettyryn Cicero coontit myr toshiaght yn Aaruggyr ayns cooishyn theayagh, sheelnauederys, as cultoor classicagh Raueagh.[13] Haink mullagh eaghtyrys as ooashley Cicero 'sy 18oo eash car y Toilsheraght,[14] as s'mooar va'n chummaght echey er smooineyderyn as sheiltynee pholitickagh y Toilsheraght lheid as John Locke, David Hume, Montesquieu, as Edmund Burke.[15] Ta e obbraghyn coontit mastey ny h-obbraghyn smoo cummaghtagh ayns cultoor y theihll. T'ad foast ymmydit myr y corpane smoo scanshoil jeh stoo bunneydagh da screeu as aastudeyrys y çhennaghys Raueagh, goaill stiagh laaghyn jerrinagh Phobblaght y Raue.[16]