Caayr Pheddyr
From Wikipedia, the free encyclopedia
She caayr as aarheynn chonastagh jeh chooid y Roosh ee Caayr Pheddyr (Rooshish: Санкт-Петербург, Sankt-Peterburg, goll er fockley magh myr: [sankt pʲɪtʲɪrˈburk]). Ta'n balley ny lhie ec inver Awin Neva er Lhoob Finnlynn er y Vooir Valtagh. V'ad Petrograd (Петроград, 1914–1924) as Leningrad (Ленинград, 1924–1991) ny h-enmyn elley va currit er y chaayr. Ta'n far-ennym Piter (Питер) currit urree dy mennick.
Caayr Pheddyr Санкт-Петербург (ru) |
|||
---|---|---|---|
— Caayr chonastagh — | |||
Lesh y chlag veih'n vaare: Moir-agglish Ysaig Noo, Doon Pheddyr as Phaayl, Kerrin y Phlaase lesh Colloo Alistair, Petergof, Nevsky Prospekt, as Plaase y Gheuree | |||
|
|||
Soiaghey Chaayr Pheddyr er caslys-çheerey ny Roosh | |||
Co-ordnaidyn: 59°57′N 30°19′E | |||
Çheer | Y Roosh | ||
Slyst chonastagh | Heear Hwoaie | ||
Slyst harmaynagh | Heear Hwoaie | ||
Bunneeaght | |||
- 27 Boaldyn, 1703 | Bunnit | ||
- 27 Boaldyn | Laa yn Chaayr Chonastagh | ||
Reiltys | |||
- Kiannoort | Georgy Poltavchenko (shallidagh) | ||
- Quaiyl | Quaiyl Slattyssagh | ||
Eaghtyr | |||
- Yn clane | 1,439 km² (555.6 mi ker) | ||
Earroo yn phobble (2010) | |||
- Yn clane | 4,848,700 | ||
- Glooaght y phobble | 3,369.49/km² (8,726.9/mi ker) | ||
Cryss hraa | MSD (UTC+04:00) | ||
Coad ISO 3166 | RU-SPE | ||
Recortyssey carbyd | 78, 98, 178 | ||
Çhengaghyn oikoil | Rooshish | ||
Ynnyd-eggey | gov.spb.ru |
Va'n chaayr bunnit ec Tsar Peddyr I ny Roosh er 27 Boaldyn, 1703, as v'ee ny preeu-valley er Impiraght ny Roosh er feie ny smoo na daa chied dy vleeantyn (1713–1728, 1732–1918). Haink jerrey lesh y staydys preeu-valjagh ec Caayr Pheddyr 'sy vlein 1918 lurg Irree Magh ny Roosh.[1] T'ee ny nah chaayr smoo 'sy Roosh lurg Moscow lesh 4.8 millioonyn dy chummaltee, as ny chiarroo caayr smoo 'syn Oarpey lurg Istanbul, Lunnin as Moscow. Ta Caayr Pheddyr ny h-ynnyd cultooragh Oarpagh scanshoil, myrane lesh purt scanshoil er y Vooir Valtagh.
Dy mennick, ta Caayr Pheddyr enmyssit myr y chaayr smoo Eearagh mastey caayryn ny Roosh.[2] Mastey caayryn y theihll lesh ny smoo na un villioon dy chummaltee, ta Caayr Pheddyr coontit myr y chaayr smoo twoaieagh. Ta Çheshvean Shendeeagh Chaayr Pheddyr as Possanyn dy Lhiaghtyn Cooinaghtyn Mooinjeragh nyn Ynnyd Eiraght y Theihll jeh cooid UNESCO. Ta Thie Tashtee ny Bwaagaght, y thie tashtee ellyn smoo er y theihll, soit 'sy chaayr,[3] Ta'n chaayr enmyssit y "Preeu-valley Twoaieagh" ny keayrtyn er son e staydys myr ynnyd cultooragh as politickagh ny Roosh er feie 200 bleeaney. Ta sleih elley harrish ny bleeantyn enmyssey yn chaayr myr "Veneesh y Twoaie" as myr "Palmyra y Twoaie". Ta shiartanse dy chonsyllaghtyn joarree, cochorpyn eddyr-ashoonagh, bancyn as reagheydyssyn dellal elley ry-gheddyn ayns Caayr Pheddyr.