Setilaiti
From Wikipedia, the free encyclopedia
Na vakayago setilaiti, se vula, setilaite, e maliwalalaka iyaya ka orbits e dua na veivuravura se lailai veivuravura (se ena so na gauna e dua tale na yago lailai ivakarau Solar).
Ena ivakarau Solar, e ono na ivakarau ni kena vakayacori na setilaiti ni planetary era tu kina e 205 era kila tu setilaiti. Va IAU-volai leleka veivuravura era kilai talega me ra vakayago setilaiti: Pluto, Haumea, Makemake, kei Eris.
Na kacivitaki vakatamata setilaite e voleka sara ga ki na vuravura ena prograde, uninclined rauni kacivi era dau nanumi tu ga ni ra sa tauyavutaki tale tu ga vakaitamerataki yasana ni na protoplanetary disi a bulia na kena lalai.[1][2] Me kena veibasai, vagauna setilaiti (vakararaba kacivitaki tu vakayawa, retrograde, eccentric se kacivi) sa dau nanuma me ivakanananu a maroroi asteroid rawa ni kakaseresere ena collisions. E vuqa na ka bibi e vakayago setilaiti ivakarau Solar sa cabori kacivi, e vuqa vei ira na setilaiti ni veika lalai era vagauna kacivi.[3] Na vula[4] ka rawa Charon[5] era sa leqa tiko ena kedra maliwa na yago era nanuma ni ra sa tekivutaki tiko mai na coqa e rua na iyaya ni proto lelevu ni planetary. Na veika eso ka na laki biu tu ena vuravura ena veiyasai vuravura sa yalataki tu ni na reaccreted me bulia e dua se sivia na kacivi ni veika vakavuravura. Me vaka ni saqata na yago planetary-tawaitaga, asteroid vula sa dau vakasamataki tiko ena cakacaka oqo. Triton sa dua tale na ka e cala; e dina ga ni sa rui levu ka voleka ni rauni kacivi, na kena toso e retrograde ka sa vaka me ivakanananu a maroroi leleka veivuravura.