لویه جرگه
بزرگترین گردهمایی بزرگان، شخصیتهای قومی و اجتماعی افغانستان / From Wikipedia, the free encyclopedia
لویَه جَرگه یا مجلس بزرگ یا جرگهٔ ملی، به معنی «گردهمایی بزرگ سران قبایل افغانستان» است.
لویه جرگه در بیشتر موارد از سوی پادشاه یا رئیسجمهور فراخوانده شده و اعضای آن میتوانند هم انتخابی و هم انتصابی باشند. نخستین جرگه در سال ۱۱۶۰ هجری قمری (۱۱۲۶ هجری خورشیدی / ۱۷۴۷ میلادی) برگزار شد. این جرگه که سرنوشت و آینده کشور تازهای به نام افغانستان را رقم زد، پس از کشته شدن نادر شاه افشار، در مزار شیر سرخ در قلعه نظامی نادرآباد به تاریخ مهرماه ۱۱۲۶ ه.ش برگزار شد و نُه روز به درازا کشید. پس از نُه روز مباحثه میان سران اقوام غلزایی، پوپلزایی، نورزایی، سدوزایی، بدیچی و دیگران، احمدشاه ابدالی از قوم سدوزایی به عنوان پادشاه برگزیده شد.
بقدرت رسیدن احمدشاه ابدالی توسط اولین لویه جرگه و تشکیل حکومت جدید در قندهار، در تاریخ به عنوان استقلال مجدد افغانستان از اشغال ایران یاد میشود[1]
لویه جرگه واژهای پشتو است که در زبان فارسی دری به معنی جرگه بزرگ است. جرگه واژهای فارسی و به معنی گروه و صف آمدهاست. جرگه در کاربردهای سیاسی-اجتماعی آن به معنی گردهمایی و نشست است. به عبارت دیگر هر مجلس، جلسه و اجلاسی که برای تصمیمگیری، نظرخواهی و رایزنی دربارهٔ یک امر محلی، ملی و قومی برگزار شود، جرگهاست.