فارسی دری
یکی از گونههای فارسی که در افغانستان رایج است. / From Wikipedia, the free encyclopedia
فارسی دری[پاورقی 1] یا پارسی دری یا فارسی افغانستان یا پارسی خاوری گونه رایج زبان پارسی در افغانستان است که معمولاً به گویش تاجیکها و هزارهها در این کشور گفته میشود. فارسی (یا پارسی) رایجترین زبان در افغانستان و زبان مادری بیش از ۳۵ میلیون نفر (۸۰٪-۸۹٪) از مردم افغانستان است.[7][8][9][10] بهدلیل اینکه فارسی زبان میانجی افغانستان نیز بهشمار میرود، در کل بیش از ۳۰ میلیون نفر یا ۷۸٪ از شهروندان این کشور بدان تسلط دارند.[11] تاجیکها، هزارهها و ایماقها گویشوران بومی فارسی در افغانستان هستند.[12] این زبان در کنار پشتو یکی از دو زبان رسمی افغانستان است.
دری | |
---|---|
پارسی دری، فارسی دری، فارسی شرقی، پارسی خاوری | |
زبان بومی در | افغانستان |
شمار گویشوران | ۳۵ میلیون (۲۰۱۷)[1] زبان ۹۵٪ از جمعیت افغانستان[2] |
گویشها | گویش تاجیکهای افغانستان: (کابلی، بلخی ، هراتی، بدخشی، پنجشیری، لغمانی، سیستانی، ایماقی)، و گویش هزارههای افغانستان (هزارگی) میباشد.[3] |
الفبای فارسی | |
وضعیت رسمی | |
زبان رسمی در | افغانستان |
تنظیمشده توسط | آکادمی علوم افغانستان |
کدهای زبان | |
ایزو ۳–۶۳۹ | در زمانهای گوناگون:prs – [[فارسی دری]]aiq – [[گویش ایماقی]]haz – [[گویش هزارگی]] |
گلاتولوگ | dari1249 (دری)[4]aima1241 (ایماقی)[5]haza1239 (هزارگی)[6] |
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آیپیای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامتهای سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسههای یونیکد ببینید. |
دری اصطلاحی سیاسی است که از سال ۱۳۴۳ خورشیدی توسط دولت افغانستان برای نامیدن زبان فارسی استفاده میشود.[13][14][15] این کار برای افزایش هویت ملی مستقل از ایرانیان انجام شد و در پی آن نام «پارسی» در قانون اساسی افغانستان به «دری» تغییر یافت.[16] گرچه برخی فارسیِ رایج در افغانستان را زبانی مستقل و با نام «دری»، جدا از دیگر گونههای فارسی میدانند اما تفاوت این گویش با فارسی ایرانی و فارسی تاجیکی به اندازهای نیست که بتوان آنها را زبانهای جداگانهای پنداشت. بههرحال، فارسی افغانستان را میتوان بهعنوان یکی از مهمترین گونههای زبان فارسی شمرد. مردم افغانستان عموماً زبان خود را فارسی میخوانند و از واژهٔ دری استفادهٔ آنچنانی نمیشود.
اخیراً دولت افغانستان قانونهایی برای پالایش زبان فارسی در افغانستان گذاشتهاست. همچنین، گاه جنجالهایی بر سر استفاده از برخی واژهها، مانند «دانشگاه» (با «پوهنتون») و «پارلمان» (با «مجلس»)، پیش آمدهاست. همچنین دیدگاههای متفاوتی دربارهٔ آسیبشناسی زبان فارسی در افغانستان وجود دارد.