عدد گنگ
مفهوم ریاضیاتی / From Wikipedia, the free encyclopedia
در ریاضیات، اعداد گنگ یا غیر کسری (Irrational Numbers)، تمام اعداد حقیقی را شامل میشوند که گویا نباشند؛ یعنی، اعداد گنگ را نمیتوان به صورت کسر یا نسبت دو عدد صحیح نوشت. هنگامی که نسبت طولهای دو پارهخط عددی گنگ باشد، آن پارهخطها را میتوان به عنوان «مقایسه ناپذیر» توصیف نمود، یعنی هیچ اندازه «مشترکی» ندارند، یا به عبارتی دیگر هیچ طولی (یا «اندازه»ای)، هرچقدر هم کوچک باشد، وجود ندارد که بتوان از آن جهت بیان طول دو پارهخط مد نظر استفاده نمود، به گونهای که آن پارهخطها به صورت مضارب صحیحی از آن طول باشند.
برخی از اعداد گنگ شامل این مواردند: عدد که نسبت محیط دایره به قطرش است، عدد اویلر ، نسبت طلایی و ریشه مربعی ۲ (ریشه دوم ۲).[1][2][3] درحقیقت، تمام ریشههای مربعی اعداد طبیعی به غیر از مربعهای کامل، گنگ هستند.
اعداد گنگ را همچون تمام اعداد حقیقی میتوان برحسب ارزش مکانی (مثلاً در دستگاه دهدهی) بیان نمود. اعشار اعداد گنگ پایان ناپذیر است و دنباله متناوبی تشکیل نمیدهند. به عنوان مثال، نمایش دهدهی عدد با ۳٫۱۴۱۵۹ شروع میشود، اما نمیتوان با هیچ تعداد متناهی از ارقام، این عدد را نمایش داد و در ارقام اعشاری آن تکرار وجود ندارد. برعکس، بسط اعشاری که پایان پذیر بوده یا تناوب داشته باشد، لزوماً عدد گویایی است. این خواص اعداد گنگ و دستگاه ارزش مکانی را میتوان اثبات نمود، با این حال از آنها در ریاضیات به عنوان تعریف استفاده نمیشوند.
اعداد گنگ را به کمک کسرهای مسلسل پایان ناپذیر و بسیاری از طرق دیگر نیز میتوان بیان نمود.
از اثبات کانتور در مورد ناشمارا بودن اعداد حقیقی و شمارا بودن اعداد گویا نتیجه میشود که تقریباً تمام اعداد حقیقی گنگ اند.[4]